Wat is dat? Encyclopedie voor jongeren

P.J.F.H. van de Rivière, R. de Ruyter-van der Feer (1928, 1930 en 1938)

Gepubliceerd op 09-08-2019

Inkt

betekenis & definitie

Het schrijfmiddel van alle beschaafde volken der Westerse cultuur is inkt. Wij zeggen erbij Westerse, omdat bij sommige Oosterse volken een schrijfwijze bestaat, waarbij de karakters niet worden geschreven, doch met een penseel geschilderd.

De daarbij gebruikte vloeistof is dan ook meer verf dan inkt.Er zijn vele soorten van inkt. De samenstelling is verschillend naar gelang van het doel, waarvoor de inkt moet dienen en in verband met het instrument, waarmee hij op het papier wordt gebracht.
In de middeleeuwen wist men reeds zeer goede, duurzame inkten te bereiden, getuige de oude handschriften, waarvan het tekenschrift tot op den huidigen dag in goeden staat is gebleven. Als grondstoffen gebruikte men toen galappels of galnoten, vitriool of „coperroot” en gummi. Voor de prachtige rode en blauwe beginletters, waarmee de monniken en klerken de handschriften versierden, gebruikten zij vermiljoen en lazuur.
Voor degenen onder jullie, die graag alles precies willen weten, geven wij hieronder nog nauwkeurige bizonderheden over de samenstelling en bereiding van een aantal moderne inktsoorten.
De tegenwoordige schrijfinkt is een ijzergalnoteninkt, d.i. een oplossing van looizuur (verkregen door galnoten met aether en alcohol uit te trekken en het uittreksel in te dampen), vermengd met opgelost ijzervitriool en een weinig zoutzuur (om het vormen van bezinksel tegen te gaan). Het aldus verkregen mengsel droogt gitzwart op, doch daar het grijs uit de pen vloeit, voegt men er vooraf een blauwe anilinekleurstof aan toe, die den inkt duidelijk zichtbaar doet schrijven. Is het schrift eenmaal goed gitzwart opgedroogd, dan is het blauw niet meer waar te nemen, daar het door het zwart wordt overheerst.
Vulpen-inkt wordt eveneens op deze wijze verkregen, en is alleen wat dunner, om het verstoppen van het fijne vulpen-kanaaltje te voorkomen.
Gekleurden inkt (meest voorkomende kleuren: rood, blauw, groen, violet, geel, bruin) vervaardigt men door een anilinekleurstof in het water op te lossen. Deze is niet licht-echt.
Copieerinkt wordt in verschillende kwaliteiten vervaardigd; die uit Campêchehout is de beste. Om dien inkt te verkrijgen, wordt een aftreksel van dit hout in water vermengd met kalium bichromaat of aluminiumsulfaat, waardoor een donker violette tot zwarte vloeistof wordt verkregen. Deze wordt duurzaam gemaakt door er azijn aan toe te voegen. Copieerinkt uit aniline is een sterke oplossing in water van violette aniline kleurstof, waaraan wat suiker wordt toegevoegd, om de copieerkracht te vergroten. Hij is niet licht-echt.
IJzer-galnoten-copieerinkt is een sterke oplossing van tannine, ijzerhout en een zuur, waaraan ter verhoging van de copieerkracht wat suiker of glucose is toegevoegd.
Hectografeer-inkt is een oplossing van aniline-kleurstoffen in water, waarbij ter vergroting van het aantal verkrijgbare afdrukken alcohol of een zuur wordt gevoegd. Van de vele kleuren, waarin hectografeerinkt geleverd wordt (violet, rood, geel, zwart en blauw) geeft violet het grootste aantal afdrukken.
Oost-Indische inkt bestaat uit Amerikaans gasroet, dat zeer fijn gemalen wordt in een oplossing van schellak, hetwelk door zijn gehalte aan borax den inkt watervast maakt.
Gekleurden, watervasten tekeninkt verkrijgt men op dezelfde wijze door het gasroet te vervangen door aniline kleurstoffen.
Drukinkt bestaat uit zwartsel (gasroet), gemalen in gekookte lijnolie; voor gekleurden drukinkt vervangt men het gasroet door pigmentkleurstoffen, die niet doorslaan (z.g.n. „bloeden”).
Dan bestaat er nog een heel bizondere inkt, n.l. de z.g. sympathetische of onzichtbare inkt. Dat is een inkt, welke wordt gebruikt door mensen, die om de een of andere reden hun correspondentie bizonder zorgvuldig aan de ogen van onbevoegden willen onttrekken. Het met dezen inkt geschrevene wordt na drogen onzichtbaar, tekent zich na verwarming blauw af en verdwijnt weer na afkoeling.