de hoofdstad van Nederlands-Indië, is wel een kleine bespreking waard, hoewel je over deze mooie en merkwaardige stad op school natuurlijk ook al 't een en ander hebt gehoord.
De stad Batavia ligt aan de Noordkust van Java bij de baai van Batavia, in een lage, moerassige landstreek. Het is in Batavia, vooral in het lage gedeelte, dan ook ongezond wonen. De stad bestaat uit twee gedeelten: een oude stad, geheel in OudHollandsen stijl gebouwd, en een nieuwe stad, meer modern aangelegd. Op het ogenblik wonen in de oude stad, in het laagste en ongezondste gedeelte, enkel nog Inlanders en Oosterlingen; ook zijn daar de handelskantoren en pakhuizen. Het merkwaardigste gebouw in dit oude gedeelte is het Stadhuis.
Toen de eerste Nederlanders zich in Indië vestigden, hadden ze, zoals te begrijpen is, nog niet erg veel verstand van het Indische klimaat en van Indische toestanden. Het gevolg daarvan was, dat ze hun huizen bouwden precies op dezelfde manier als ze in Amsterdam of Rotterdam gewend waren: dus voor Indië veel te benauwd. In het jaar 1611 bracht de eerste Gouverneur-Generaal van Ned.-Indië, Pieter Both, een bezoek aan Jakatra, een inlandse dessa (= dorp), die gelegen was op de plaats, waar later Batavia zou verrijzen. Pieter Both nam hier een stuk grond in bezit, waarop hij een factorij, dat is een handelsnederzetting, liet bouwen, die later uitgroeide tot een soort fort met bezetting. In 1619 werd dit fort Batavia gedoopt en nadat in 1619 Jakatra door Jan Pietersz. Coen was verwoest, bleef alleen de nederzetting Batavia behouden.
In den lóóp der eeuwen breidde Batavia zich snel uit en intussen hadden de kolonisten van de Oost-Indische compagnie ingezien, dat een Indische stad anders moest worden gebouwd dan een Hollandse.
Nieuw-Batavia verrees onder de leiding van Gouverneur-Generaal Daendels. Het is een mooie, ruim gebouwde stad, iets hoger en daardoor gezonder gelegen dan het oude Batavia. Men vindt er o.a. het ruime Waterlooplein, waar een zuil staat ter herinnering aan den slag bij Waterloo, een pyramide ter ere van generaal Michiels, die bij de Bali-expeditie van 1859 sneuvelde en het standbeeld van Jan Pietersz. Coen, dat in 1869 onthuld werd.
Het Koningsplein, dat ten Westen van het Waterlooplein is gelegen, is nog veel groter. Je hebt precies een uur werk om hier omheen te lopen, denk je dat eens in!
Hier wonen de gegoede Europeanen en rijke Chinezen in mooie villa’s, die door tuinen omgeven zijn; aan de Zuidzijde ligt de woning van den Resident.
De Gouverneur-Generaal evenwel heeft zijn paleis niet te Batavia, maar te Buitenzorg. Op deze mooie plaats komen wij later terug.
