Voedings en Genotsmiddelen

dr. M. Wagenaar (1938)

Gepubliceerd op 17-03-2019

Ziekenkost

betekenis & definitie

Bij ziekte is het in vele gevallen gewenscht, het menu door, of in overleg met den medicus vast te laten stellen. De smakelijke bereiding en de wijze van opdienen zal bij de appreciatie ervan van grooten invloed zijn. De „etenstrek” zal bij zieken door het geven van kleine porties gestimuleerd moeten worden. Melk en melkpraeparaten worden in den regel goed verdragen, karnemelk en yoghurt zijn in vele gevallen bijzonder geschikt en ook room kan als voeding voor zieken uitstekende diensten bewijzen.

Room is een voedsel, dat evenwel zeer snel een gevoel van verzadiging geeft.Wat de oorzaak is, dat room zeer snel verzadigt en boter veel minder, is nog niet voldoende verklaard, immers beide stoffen bestaan voor het grootste gedeelte uit melkvet. De samenstelling kan dus dit verschillend gedrag niet verklaren; het eenige wat de oorzaak zou kunnen zijn, is de vorm, waarin zich het vet bevindt. In room is het melkvet nog fijn geëmulgeerd, in boter zijn de vetbolletjes te samen gedreven. Deze structuur heeft dus blijkbaar grooten invloed op de zoogenaamde „verzadigingswaarde”. Boter behoort tot de spijsvetten, waar men niet spoedig een tegenzin tegen zal krijgen, van room kan dat niet gezegd worden. Het feit, dat room vaak met allerlei kunstgrepen „binnengesmokkeld” wordt, is wel een duidelijk bewijs van hetgeen hier beweerd wordt. Eieren hebben het voordeel, dat ze gemakkelijk ongemerkt met het voedsel gegeven kunnen worden. Ook door van het emulgeerend vermogen van eigeel of van de bindkracht van rauwe eieren partij te trekken, kan men ongemerkt eisubstantie toedienen. Van de vleeschspijzen verdient mager zacht vleesch voorkeur boven vleesch met veel vetweefsel. Ook zeer dun gesneden rookvleesch smaakt een zieke of herstellende vaak uitstekend. Visch is eveneens een zeer goede ziekenkost. Het liefst neme men vischsoorten met weinig graten bijv. kabeljauw, schelvisch, tarbot en verder als conserve, ansjovis of gefileerde vischjes. Als spijsvet moet aan boter den voorrang gegeven worden boven alle andere spijsvetten. Als koolhydraten geve men suiker, arrowroot, bloem, griesmeel, gemalen rijst, havermout, gortmout, beschuit of oudbakken brood. Het afkooksel van gort bevordert zeer de afscheiding van urine. Onder de groenten zijn spinazie, doperwtjes en worteltjes bijzonder geschikt, bij voorkeur geve men deze groenten versch. De puréevorm gaat vooral zieken zeer gauw tegenstaan. Bouillon en consommé zijn alleen middelen om de kookt zijn, terwijl men voor zieken de spijzen beter door koken dan eetlust op te wekken, niet om den honger te stillen. Conserven wisselt men af met versche waar. Alle spijzen moeten zeer goed gaar gedoor bakken of braden kan toebereiden. Suiker mag men niet gecarameliseerd geven. Specerijen zal altijd uit den booze. Men moet Zorg dragen, dat geen etensgeuren in de ziekenkamer kunnen binnendringen. Het eten moet liefst in kleine pannetjes of schaaltjes opgediend worden. De voedselvoorziening wordt moeilijker, naarmate de toegestane spijzen meer beperkt worden. Men geve nimmer restjes, verstore zoo min mogelijk den slaap, ook niet ter wille van de voeding en men bedenke, dat vooral bij een zieke de persoonlijke eigenaardigheden soms zeer op den voorgrond treden.