Vloeken lexicon

Prof. dr. P.G.J. van Sterkenburg (1997)

Gepubliceerd op 14-11-2019

vel

betekenis & definitie

In de historische eedformule bij Gods vellen worden God en zijn huid tot getuigen aangeroepen dat men de waarheid spreekt. Het ijdel gebruik van die eedformule maakt haar tot vloek, die, om anderen niet te kwetsen, verbasterd en dus afgezwakt kon worden.

Als gevolg van sommige ziektes, bijvoorbeeld bij roodvonk, of als gevolg van verbranding laat de opperhuid in grote lappen los. Tegen die achtergrond moeten waarschijnlijk de verwensingen krijg de vellen!, vellen!, de vellen! verklaard worden.

Oorspronkelijk moet bij vellen aan een bepaalde ziekte, zoals schurft en psoriasis e.d. gedacht zijn. Aan een oude lijfstraf herinnert de tot vloek en uitroep van verontwaardiging geworden oorspronkelijke zelfverwensing ik laat mij levendig het vel afstropen (als het niet waar is). De letterlijke betekenis is ‘villen’.

Deze verwensing komt voor in het Land van Aalst volgens De Cock (1908: nr. 255). De emotionele betekenis duidt op ergernis, boosheid, minachting en andere vergelijkbare frustraties.

Zij kan weergegeven worden met ‘donder op, bekijk het maar’. Dat alles geldt ook voor de Haagse verwensing krijg de loopse vellen!, waarin loops als versterker dienst doet, en voor spring uitje vel!, een regel die ik vond in een variant op het verwensingsvers stik, verrek, verrot, verteer enz. zie doodvallen, God, krijgen.