in Nederland het grondwettig staatslichaam, dat de kroon en de hoofden der departementen (de ministers) van voorlichting dient. De samenstelling en bevoegdheid zijn geregeld bij de wet van 21 Dec. 1861, gewijzigd bij die van 28 Juni 1881 en 11 Juli 1884.
Voorschriften tot uitvoering van eerstvermelde wet zijn vastgesteld bij Kon. Besl. van 4 Sept. 1862, gewijzigd bij die van 29 Maart 18/5, 8 Dec. 1877, en 16 Nov. 1881. De R. is samengesteld, buiten het hoofd van den staat als voorzitter, uit een vicepresident en 14 leden, die door de koningin benoemd en ontslagen worden. Verder kunnen er staatsraden in buitengewonen dienst ten getale van hoogstens 15, door de koningin benoemd en ontslagen worden, ten einde deel te nemen aan bepaalde werkzaamheden. De Prins v. Oranje heelt na zijn 18e jaar v. rechtswege zitting. De R. wordt bijgestaan door eeh secretaris en, zooals het op dit oogenbiik geregeld is, door drie referendarissen en twee commiezen van staat. De Koningin brengt bij den R. alle voorstellen ter overweging, door Haar aan de Staten-Generaal te doen of door dezen aan Haar gedaan, mitsgaders alle maatregelen van inwendig bestuur van het Rijk en van zijn Koloniën en bezittingen in andere werelddeelen. De R. wordt door de Koningin gehoord over de vernietiging van besluiten der Provinciale of Gedeputeerde Staten of van plaatselijke verordeningen en in de gevallen, waar de wet het beveelt of de Koningin het noodig oordeelt. Hij is bevoegd aan de Koningin voordrachten te doen nopens onderwerpen van wetgeving en bestuur, waaromtrent hij het doen van voorstellen aan de StatenGeneraal of het uitvaardigen van algemeene maatregelen van inwendig bestuur wenschelijk acht. De R. neemt in de bij art. 45 der Grondwet omschreven gevallen het koninklijk gezag waar en dient, wanneer in het regentschap moet worden voorzien, een daartoe strekkend wetsontwerp in. Tot voorbereidend onderzoek van alle aanhangige zaken wordt de R. in acht afdeelingen verdeeld. Een negende afdeeling is belast met het onderzoek van de geschillen van bestuur of andere aan de beslissing der koningin onderworpen. Zij draagt aan de koningin de uitspraak voor. Deze afdeeling is samengesteld uit den vice-president als voorzitter en vier leden en brengt hare verslagen in het openbaar uit. De overige afdeelingen, elk uit drie leden samengesteld, staan in betrekking tot de verschillende departementen van algemeen bestuur en dienen den hoofden daarvan, in zaken van wetgeving en bestuur, desgevraagd van voorlichting. Zij ontvangen de mededeelingen, welke in verband met de te behandelen zaak vereischt worden. De afdeelingen brengen aan den R. verslag uit en leggen een ontwerp van advies over. De R. beraadslaagt met het hoofd van het ministerieel departement, dat de zaak aangaat, wanneer hij of dat hoofd het verlangt. De koningin kan, op voordracht van den R., deskundigen oproepen om den R. of zijn afdeelingen te dienen van voorlichting en advies. De R. beraadslaagt in een algemeene vergadering en stelt daarin zijn advies vast. Tot het vaststellen van een advies wordt de tegenwoordigheid van minstens negen leden, de vice-president daaronder begrepen, vereischt. Bij staking van stemmen wordt het vaststellen daarvan tot een volgende vergadering verschoven. Herhaalt de staking zich, dan beslist de stem van den vice-president of het voorzittend lid. De leden van den R. zijn niet gerechtelijk vervolgbaar voor de meeningen, door hen uitgebracht. De adviezen zijn schriftelijk en met redenen omkleed. De afzonderlijke adviezen, gevoelens ontwikkelende in den R. voorgedragen en van dat der meerderheid afwijkende, worden bij ’s Raads advies overgelegd.
