stad in het klein-aziat. Bithynië, op den oostelijken hoek van het meer Ascania, was reeds door Antigonus op. de plaats van het onbeduidende Ancora, onder den naam Antigonia aangelegd, werd vervolgens door Lysimachus onder den nieuwen naam (dien zijner vrouw) aanmerkelijk vergroot en een bloeiende handelsstad, een tijd lang zelfs residentie der koningen.
Hier werden in 525 en 787 algemeene kerkvergaderingen gehouden. N. heet thans Isnik (in het turksche vilajet Khodawendikjar) en is weinig meer dan een groote ruïne.N. was in de oudheid ook de naam van verschillende andere steden, o. a. het tegenw. Nizza, alsook een vesting dicht bij de Thermopylen, die zij beheerschte; vandaar dat zij dikwijls vermeld wordt. Haar bezit besliste voor Philippus den heiligen oorlog.
Voorts was N. de naam van een keizerrijk, gesticht door Theodorus Lascaris (zie ald.) kort nadat de Latijnen, op den z.g. vijfden kruistocht, zich voor de tweede maal van Constantinopel hadden meester gemaakt (1204). Het bestond tot 1261, toen keizer Michael VIII Paleologus Constantinopel weder veroverde.
