Emphyseem

betekenis & definitie

gr., luchtgezwel, een ziektetoestand, bij welke de holten van een orgaan of lichaamsdeel in abnormale mate met lucht gevuld zijn. Wanneer b.v. de longen of de luchtpijp door wondopeningen als anderszins lucht doorlaten, die dan in het naburig bindweefsel, b.v. van den hals, doordringt, ontstaat daar ter plaatse onder de huid een vaak belangrijke, bij drukking een knett trend geluidmakende, kleur- en pijnlooze aanzwelling (kuidemphyseem). Ook a/d schedel komen dergelijke aanzwellingen voor, die dan v/d oor- of een andere holte uitgaan In andere gevallen wordt de ziektetoestand veroorzaakt door een ophooping van gassen, afkomstig van ontstekingen. Ook in de longen kunnen de omschreven ophoopingen van lucht ontstaan, wanneer bij geweldige inspanning der ademhalings-werktuigen (schreeuwen, gillen), eenige der longblaasjes bersten, en de lucht onder het de iongen bekleedende borstvlies en tusschen de afzonderlijke lobben der longen zich verzamelt (interlobulair-emphyseem). Tegenwoordig verstaat men onder E., hoewel in oneigenlijken zin, de ziektetoestand der longen, waarbij de blaasjes, of cellen daarvan onnatuurlijk verwijd zijn en daardoor meer lucht bevat houden dan in den normalen toestand, tengevolge waarvan een zoodanige verslapping van het geheele longenweefsel intreedt, dat de onbruikbaar geworden lucht niet meer met de vereischte kracht uit de longen gedreven en derhalve ook niet genoeg nieuwe zuurstofrijke lucht door de onvoldoend geledigde blaasjes opgenomen kan worden, hetgeen weldra een voortdurende overlading van het bloed met koolzuur met de gevolgen daarvan teweeg brengt. De uitademing geschiedt bij E.-lijders doorgaans hortend en luidruchtig en duurt abnormaal lang. de ziekte gaat dan meestal gepaard met allerlei stoornissen in den bloedsomloop, aangezien door het te gronde gaan van talrijke longkapillairen en ingevolge de verminderde zuigkracht der longen een aanmerkelijke bloedophooping in de longslagader en de rechter hartehelft, hartverwijding en terugdrijving van bloed in de lichaamsaderen intreden. Deze ongesteldheid, ook long-E. en longverwijding geheeten, kan berusten op een verslapping van de celwanden der longen, b.v. tengevolge van hoogen leeftijd (ouderdoms-E), verder op verschrompeling en onbruikbaar worden van een aantal longcellen, eindelijk daarop, dat een deel der longen bij de ademhaling tot bizondere inspanning wordt gedwongen, wijl een ander deel door sterken druk, persing, insnoering als anderszins buiten werking gesteld en onbruikbaar geworden is. De meest voorkomende oorzaak van het ernphyseem is aanhoudend hevig hoesten, inzonderheid de hoest die de zg. droge bronchiaal-katarrh vergezelt; andere oorzaken zijn belemmering der uitademing, overmatige inspanning der ademhalingsorganen (b.v. door veelvuldig hard loopen, klimmen, blazen op muziekinstrumenten, gillend zingen, schreeuwen). Het E. is daardoor een tamelijk veelvuldig voorkomende longziekte, die van het eerste optreden af de nauwlettendste behandeling vordert. De arts herkent het long-E. gewoonlijk daaraan, dat hart en lever benedenwaarts zijn gedrongen, zoodat het hart zichtbaar en voelbaar in de maagstreek klopt, dat de borstkas sterk gewelfd opgezet is en bij kloppen een vollen toon geeft, dat de schouders naar voren staan en zekere spieren van den hals dikker geworden en gespannen zijn. Het long-E. levert in den regel wel geen dadelijk gevaar voor het leven op, doch is niettemin een ziekte, die tal van ongemakken en onaangenaamheden medebrengt. Zijn behandeling vordert in de allereerste plaats rust, vermijding van lichamelijke inspanning, inzonderheid van loopen en klimmen en krachtige armbewegingen, inademing van zuivere, zachte lucht, vermijding van rook en stof, vooral ook van verkoudheid, en vrij houding van het onderlijf; verder trachte de zieke krachtig uit te ademen, daarbij met beide handen de borstkas mechanisch samendrukkende, ten einde de stagneerende lucht uit de onnatuurlijk verslapte en verwijde longblaasjes te drijven; ook heeft men goede resultaten verkregen met inademing van gecomprimeerde lucht, waarbij de lijder zich dan dagelijks eenige uren in een met kunstmatig saamgeperste lucht gevulde ruimte moet ophouden; daar zoodanige lucht meer zuurstof bevat, voorziet zij ook beter in de behoefte der ademhaling en brengt zoodoende een aanmerkelijke verlichting, wat nog belangrijk verhoogd wordt door den zieke in een met verdunde lucht gevulde ruimte te laten uitademen, waardoor de in de longblaasjes achtergebleven onbruikbare lucht als uitgezogen wordt. Hierop berusten de meeste der in den nieuwsten tijd in gebruik gekomen pneumatische apparaten van Hauke, Berkart, Waldenburg, Geigel, enz., welke tegelijkertijd het inademen van saamgeperste en het uitademen in verdunde lucht mogelijk maken. Overigens zoekt men door koude en spiritueuse wasschingen en ook wel door matige en met overleg gekozen gymnastische oefeningen de uitademingsspieren der borstkas en van den buik te versterken en eindelijk de algemeene voeding te verbeteren. Heilzaam is ook een verblijf van eenigen duur in de zeelucht en in dennenbosschen gebleken.