oorzaak - feit dat, zonder dat er van menselijke opzet sprake is, bepaalde gevolgen heeft. De oorzaak van lijden of vreugde heet de bron of oorsprong. In archaïstische taal wordt de bron van het leven en het bestaande ook de ader genoemd.

Zie: aanleiding; oorsprong; reden.

Spreekwoord(en):
• in ’t voorleden ligt het heden, in het nu wat worden zal (Bilderdijk)
• kleine oorzaken, grote gevolgen
• geen rook zonder vuur
• alle waarom heeft zijn daarom
• hierom en daarom gaan de ganzen barrevoets

Dat wat eene handeling doet plaats hebben. De grond is datgene, waarop iéts anders rust; oorzaak is de zaak, waaruit iets anders voorkomt. De oorzaak wordt als zelf handelend gedacht; zij geeft dus het antwoord op de vraag waardoor, terwijl de reden het antwoord op de vraag waarom geeft. De uiterlijke omstandigheid, die ge¬legenheid tot iets geeft maar niet de handeling veroorzaakt, noemt men de aanleiding; zie aldaar. Drijfveer ziet op innerlijke aandrift, beweegreden evenals reden op verstandelijk overleg, dat iemand doet handelen. Onze hartstochten kunnen de drijfveeren onzer handelingen zijn, nooit hare beweegreden. Drangreden is eene sterke beweegreden. De oorzaken van dien oorlog waren etc. De reden van de weigering des konings.

oorzaak - zelfstandig naamwoord
uitspraak: oor-zaak

1. waardoor het komt
♢ de oorzaak van de ramp was een losse motor
1. bijwoordelijke bepaling van oorzaak
[geeft aan waardoor iets komt, bijv.: iedereen werd nat 'door die bui']

Zelfstandig naamwoord: oor-zaak
de oorzaak
de oorzaken
het oorzaakje

Synoniemen
reden

Tegenstellingen
consequentie, gevolg, invloed