God van wind, oorlog, → doden, vruchtbaarheid, wijsheid en dichtkunst, en zonnegod. Aan Wodan, of Odin, lag nog een oudere voorstelling ten grondslag: die van de jaargod, die zich in winterstormen openbaart.
Het woord Wodan betekent:
1woede: de Wilde Jager. Wodan voerde tijdens de → Wilde Jacht het leger van dolende zielen aan: veel lawaai makend joegen zij door de lucht (‘Makkers, staakt uw wild geraas!’). Het leger van dolende zielen werd het leger van zwarte duivels. In deze opvatting wordt Zwarte Piet beschouwd als vervanger van de gezellen van Wodan (de zwarte raven).
2verstand: god van de wijsheid. Het attribuut boek is later bij Sinterklaas terechtgekomen.
Op 6 → december vierden de Germanen het Wodanfeest. Wodan, als windgod bedwinger der golven, zodoende beschermer van de zeelieden en daarmee samenhangend van de handel, reed door de lucht begeleid door twee zwarte raven, Hugin (‘gedachte’, ‘kennisneming’) en Munin (‘geheugen’). Bij de schoorsteen luisterden ze naar wat zich beneden hen afspeelde en dan vertelden ze aan Wodan over de goede en kwade daden van de mensen. Als Wodan tevreden was, deelde hij geschenken uit: appels, noten, krakelingen en verschillende koeksoorten. Bovendien was hij een vruchtbaarheidsgod en als zodanig afgebeeld met de → roe. Men liet de laatste bos stro van de oogst op het land staan als offer aan hem.
Wodan werd afgebeeld als een man van hoge gestalte met lange witte baard; hij droeg een breedgerande hoed en zijn wonderlans Gungnir (‘ga snel’), die de → bliksem bracht. Verder droeg hij een wijde mantel.
In de 19de eeuw gind men ervan uit dat er een verband bestaat tussen de oude verering van Wodan en de latere folklore van Sinterklaas. Bij de kerstening ‘paste’ de heilige Sint-Nicolaas mooi op het Wodansfeest. Vergelijk het volgende van Sinterklaas: grote man met mijter, bisschopsstaf, tabberd, 6 december: sterfdag van Sint-Nicolaas (→ Freir).
Er is ook een bron die zegt dat Wodan de maangod is: aan het eind van de baan ging de → maan in zijn → zak om er de volgende avond weer uit gelaten te worden. Op oude prenten zie je Sinterklaas wel met zak op de rug en klomp in de hand: de zak gaat dan terug op de zak van maangod Wodan, en de klomp heeft de vorm van de wassende maan. In het getijdenboek van Catharina van Kleef staat een plaat met Sint-Nicolaas. In de hoeken zien we gedrochtelijke maangezichten in drie kleuren: zwart, groen en oranje; ze dragen de maansikkel als helm. Waarom deze maangezichten er staan, is niet duidelijk. Wel is ook hier de overeenkomst met Wodan als maangod op zijn minst opmerkelijk. ‘Zie de maan schijnt door de bomen, makkers, staakt uw wild geraas’ krijgt dan meer betekenis.
Als watergod heette Wodan Nikudr. Er is klankverwantschap met Nicolaas.
→ Watergeest Volgens een oude spreuk genas Wodan door een zegenspreuk het paard van Balder. Mogelijk herkennen we hier het Limburgse versje in:
Sinterklaos zien paerdje haet eine kwaoje voot dao motte v’r good veur baeje angers geit ter dood.
