Sinterklaaslexicon

Marie-José Wouters (2009)

Gepubliceerd op 24-10-2019

Roe

betekenis & definitie

Elke boomtak kan gezien worden als een zinnebeeld van de opgaande levensstroom: in de lente komt de levenwekkende sapstroom op gang. Door met zo’n tak te slaan, zo dacht men, bracht men de levenskracht over op de daarmee aangeraakte mens, dier of plant. De Germanen sloegen met roeden op het land om zich van een nieuwe oogst te verzekeren. De roe van Wodan had niets te maken met straf, maar bracht leven, vruchtbaarheid en groei.

Ook de god Nott, de nacht, werd voorgesteld met een roe.Vanaf ca. 1300 kwam een leraar verkleed als Sint-Nicolaas op de kloosterschool. Op (klooster)scholen werd de roe, ook gard genoemd, als tuchtigingswerktuig veel gebruikt. Tot in de 19de eeuw was de roe ook een ‘gewoon’ strafwerktuig thuis en op school. Omdat Sint-Nicolaas navraag kwam doen over het gedrag van de leerlingen, was het normaal dat hij een roe bij zich had.

Op het schilderij Het sinterklaasfeest van Jan Steen zien we ook een roe. Als je de vruchtbare leeftijd had bereikt, hoorde je geen schoen meer te zetten. Subtiel werd er een roe, hier als vruchtbaarheidssymbool, of een zakje → zout in de schoen gedaan. In de → psychoanalyse ziet men de roe als een symbool voor het mannelijk geslachtsorgaan.

→ Straf De Groot, 1949; Ghesquiere, 1989; Woutersen-van Weerden, 1997