1. Zintuig, zin. Sensus ... consistit in quadam proportione organi, S.
THOMAS, COMM. IN IT DE ANIMA LEGT. 24, De zintuigen komen op een geëvenredigdheid van de organen neer. — Est... sensus quaedam potentiapassiva, quae nata est immutari ab exteriori sensibili, s. THOMAS, SUM. THEOL. I, Q. 78, A. 3, C., De zintuigen zijn een lijdend vermogen, dat geschikt is om door het uiterlijk zintuigelijk kenbare gewijzigd te worden. — Sensus (est) singularium, s. THOMAS, COMM.
IN II DE ANIMA LEGT. 12, Het verenkelde wordt door de zintuigen gekend. — Sensus secundum actum sunt singularium, quae sunt extra animam, sed scientia est universalium, quae quodammodo sunt in anima, S. THOMAS, COMM, IN II DE ANIMA LECT. 12, De zintuigen is het bij hun verrichtingen om het verenkelde te doen, dat buiten de ziel is; wetenschap integendeel om het algemeene dat eenigszins in de ziel is. — Sensus corporaliter et materialiter recipit similitudinem rei quae sentilur, s. THOMAS, COMM. IN II DE ANIMA LECT. 12, De zintuigen ontvangen op lichamelijke en stoffelijke wijze de gelijkenis van wat waargenomen wordt. — Sic ... se habet (sensus) ad cognoscendum res, inquantum similitudo rerum est in sensu, S. THOMAS, SUM. THEOL.
I, Q. 17, A. 2, C., De zintuigen zijn geschikt om de dingen te kennen in zoover de gelijkenis der dingen in de zintuigen is. — Cognosces sensibilia, inquantum sunt sensibilia, est sensus, s. THOMAS, COMM. IN III DE ANIMA LECT. 3, Het zjntuigelijke, in zoover het zintuigelijk, is, te kennen, hoort bij de zintuigen. — Sensus est susceptivus specierum sins materia, S. THOMAS, COMM. IN III DE ANIMA LEGT. 13, De zintuigen nemen de kenbeelden zonder stof op. — Sensus delectantur in rebus debile proportionatis, sicut in sibi similibus, s. THOMAS, SUM.
THEOL. I, Q. 5, A. 4, AD 1, De zintuigen genieten van de dingen die goed geëvenredigd zijn, zooals van hun gelijke. — Illa ... videri dicuntur, quae per seipsa movent intellectum nostrum vel sensum ad sui cognitionem, s. THOMAS, SUM. THEOL. II-II, Q. i, A. 4, C., Die dingen worden, zooals gezegd wordt, gezien, die door zich zelf ons verstand of onze zintuigen tot kennis bewegen. — Sicut sensus secundum actum movet appetitum ad prassentiam sensibilis, ita et phantasia in absentia sensibilis, s. THOMAS, COMM.
IN III DE ANIMA, LECT. 6, Zooals de zintuigen naar hun daad beschouwd het streefvermogen bij aanwezigheid van het zintuigelijk kenbare in beweging brengen, evenzoo de verbeelding bij afwezigheid van het zintuigelijk kenbare. — Sensus semper apprehendit rem ut est, nisi sit impedimentum in organo vel in medio, s. THOMAS, QUAF.ST. DISP. DE VERITATE Q. I, A. II, C., De zintuigen nemen, wanneer zich althans in het orgaan of in de tusschenruimte geen hinderpaal voordoet, een ding steeds waar zooals het is. — Sensus dicitur verus, quando per formant suam conformatur rei extra animam exsistenti, s.
THOMAS, COMM. IN I PERIHERMEN. LEGT. 3, N° 9, De zintuigen heeten waarachtig, wanneer zij dank zij hun vorm aan het ding buiten de ziel gelijkvormig zijn. — Sensus auditus, Gehoorzin. Sensus cognoscitivus, Kennende zin. Sensus communis, Algemeene zin, BEYSENS, ALGEMEENE ZIELKUNDE I, I 3 8 ; QUAADVLIET I, 37; POTTERS V, 77, algemeen zintuig, gemeenzin, DE GROOT, DENKERS OVER ZIEL EN LEVEN 137, I96. Sensus communis sequitur ad omnes sensus particulares et est communis eis, S. THOMAS, COMM. IN DE SOMNO ET ET VIGILIA LECT. 3, De algemeene zijn volgt op alle bizondere zintuigen en is deze allemaal gemeen. — Sensus corporalis, Lichamelijk zintuig. Sensus distantiae, Afstandszin. Sensus exterior, Uitwendig zintuig. Cognitio sensus exterioris perficitur per solam immutationem sensus a sensibili, unde per formam, quae sibi a sensibili imprimitur, sentit, S. THOMAS, v QU.
QUODLIB. A. 9, AD 2, Kennis van de uiterlijke zintuigen wordt alleen met wijziging van het zintuig door het zintuigelijk kenbare voltrokken, zoodat het zintuig door toedoen van den vorm, dien het zintuigelijk kenbare indrukt, kent.—Sensus externus, Uitwendige zin, POTTERS v, 77, uitwendig zintuig, POTTERS v, 89. Sensus gustus, Smaakzintuig. Sensus inferior, Lager zintuig. Sensus internus, Inwendige zin, VAN HOOGSTRATEN IX, 137; POTTERS V, 77, innerlijke zin, DE GROOT, DENKERS OVER ZIEL EN LEVEN I 56. Sensus muscularis, Spierzin. Sensus olfactus, Reukzin. Sensus particularis, Bizonder zintuig. Sensus proprius, Geëigend zintuig. Sensus proprius, qui est primus in ordine sensitivarum potentiarum, immediate ex sensibilibus immutatur, S. THOMAS, QU. DISP. DE ANIMA A. 13, C., Het geëigende zintuig, het eerste dus onder de zintuigelijke vermogens, wordt onmiddellijk door het zintuigelijke gewijzigd. — Sensus resistentiae, Weerstandszin. Sensus superior, Hooger zintuig. Sensus tactus, Tastzin. Sensus temperaturae, Warmtezin. Sensus visus, Gezichtszin. Sensus vitalis, Levenszin. 2.
Gevoel. Sensus catholicus, Katholiek gevoel, POTTERS II, 25. Sensus Ecclesiae, Gevoelen der Kerk, JANSSENS, GOD ALS SCHEPPER 178. 3. Beteekenis, zin. Sensus accomodatitius, Aangepaste zin. Sensus aetiologicus, Oorzakelijke zin. Sensus allegoricus, Zinnebeeldige zin. Secundum... quod ea quae sunt veteris legis, significant ea quae sunt novae legis, est sensus allegoricus, s. THOMAS, SUM. THEOL. I, Q. I, A. 10, C., Wanneer dingen van de Oude Wet dingen van de Nieuwe Wet te kennen geven, dan hebben we den zinnebeeldigen zin- — Sensus anagogicus. Voorbeduidende zin. Sensus analogicus, Deelsgelijkende zin. Sensus compositus, Samenstellende zin. Sensus divisus, Afzonderende zin. Sensus generalis, Algemeene zin. Sensus heterodoxus, Onjuiste beteekenis. Sensus historicus, Historische zin. Sensus latus, Ruimere beteekenis. Sensus litteralis, Letterlijke zin. Significatio qua voces significant res, pertinet ad primum sensum, qui est sensus historicus vel litteralis, s. THOMAS, SUM. THEOL. I, Q. I, A. 10, De beteekenis volgens welke de woorden dingen te kennen geven, is de eerste zin, de historische of letterlijke zin namelijk. — Sensus litteralis est quem auctor intendit, s. THOMAS, SUM. THEOL. I, Q. I, A. 10, C., De letterlijke zin is degene welke de schrijver bedoelt. — (Non) est litteralis sensus ipsa figura, sed id quod est figuratum, S. THOMAS, SUM. THEOL. t, Q. I, A. IO, AD 3, Het beeld zelf behoort niet tot den letterlijken zin, maar wel wat er door bedoeld wordt. — Non est inconveniens, ut Augustinus ... dicit, si, etiam secundum litteralem sensum, in una littera Scripturae plures sint sensus, s. THOMAS, SUM. THEOL. I, Q. I, A. 10, C., Daar is, zooals Sint Augustinus zegt niets op tegen, dat ook in letterlijken zin eenzelfde tekst uit de Schriftuur verschillende beteekenissen hebbe. —Sensus metaphoricus, Overdrachtelijke zin. Sensus moralis, Zedelijke zin. Secundum ... quod ea quae in Christo sunt facta, vel in bis quae Christum significant, sunt signa eorum quae nos agere debemus, est sensus moralis, S. THOMAS, SUM. THEOL. I, Q. I, A. 10, C., Wanneer hetgeen aan Christus geschied is, of hetgeen Christus te kennen geeft, een teeken is van wat wij moeten verrichten, dan hebben we den zedelijken zin. — Sensus mysticus, Verborgen zin. Sensus obvius, Voor de hand liggende zin. Sensus orthodoxus, Rechtzinnige beteekenis. Sensus parabolicus, Parabolische zin. Sensus parabolicus sub litterali continetur: nam per voces significatur aliquid proprie et aliquid figurative, S. THOMAS, SOM. THF.OL. 1, Q. i, A. 10, AD 3, De parabolische sfin is vervat in den letterlijken. Door de woorden immers wordt iets op eigene en iets op figuurlijke wijze aangeduid. — Sensus principalis, Hoofdzin. Sensus propriissimus, Meest eigenlijke zin. Sensus proprius,Eigenlijke zin, JANSSENS, HET GODDELIJK MOEDERSCHAP 28. Sensu proprio, In eigenlijken zin, TERBORG 42. — Sensus reduplicativus, Beklemtoonde zin. Sensus simplex, Eenvoudige zin. Sensus spiritualis, Geestelijke zin. Illa ... significatio qua res significatae per voces, iterum res alias significant, dicitur sensus spiritualis; qui super litteralem fundatur et eum supponit, S. THOMAS, SUM. THEOL. I, Q. I, A. 10, C., De zin waardoor de dingen die door de woorden worden te kennen gegeven weer andere dingen te kennen geven, heet geestelijke zin; deze nu berust op den letterlijken zin dien hij onderstelt. — Nihil sub spirituali sensu continetur fidei necessarium, quod Scriptura per litteralem sensum alicubi manifeste non tradat, S. THOMAS, SUM. THEOL. I, Q. I, A. 10, AD 1, Niets wat voor het geloof onontbeerlijk is schuilt in den geestelijken zin, of het zal ergens in de Schriftuur door den letterlijken zin duidelijk worden geleerd. — Sensus strictus, Strikte zin. ln sensu stricto, In strikten efin. — Sensus tropologicus, Zedelijke zin. Sensus typicus, Typische zin (SCHRIFTUUR).
