Ziel. Anima est species specierum, De spel is de menssoort bij uitstek. — Anima ... id est ... quo vivimus et quo sentimusca intellegimus primo, ARISTOTELES, II DE ANIMA C. 2; 414, A, 12, De ziel is het eerste beginsel waardoor we leven en voelen en verstaan. — Anima est principium vivendi in animalibus, S. THOMAS, COMM.
IN II DE ANIMA LECT. 3, De ziel is het levensbeginsel der dieren. — Anima est principium vivendi in plantis, IBIDEM, De spel is het levensbeginsel der planten. — Corpus non est actus animae, sed magis anima est actus corporis, S. THOMAS, COMM. IN II DE ANIMA LECT. 4, Niet het lichaam is voor de spel verdaadwerkelijkend beginsel, maar wel de ziel voor het lichaam. — Anima secundum partem intellectivam quandoque est in potentia et quandoque in actu, S.THOMAS, COMM. IN III DE ANIMA LECT. 10, Naar haar verstandelijk aandeel beschouwd is de ziel nu eens in aanleg, dan weer in akt. — Anima quae est in istis, actu quidem in unaquaque planta est una, potentia vero plures, ARISTOTELES, II DE ANIMA C. 2; 4I3, B, 18-20, Bij alle planten is de ziel in akt één, in aanleg echter is ze veelvoudig. — Anima est firma corporis, s. THOMAS, COMM. IN II DE ANIMA LECT.
I, De ziel is de vorm van het lichaam. — Licet anima habeat esse completum, non tamen sequitur, quod corpus ei accidentaliter uniatur, S. THOMAS, QU. DISP. DE ANIMA A. I, AD I, Hoewel de ziel afzonderlijk beschouwd een volledig aanzijn heeft, volgt daarom niet dat het lichaam alleen op bijkomstige wijze aan de ziel wordt toegevoegd. — Haec sola pars animae, scilicet intellectiva, est incorruptibilis et perpetua, s. THOMAS, COMM.
IN III DE ANIMA LECT. IO, Alleen het verstandelijke aandeel der ziel is onvergankelijk en blijvend. — Duobus ... dicimur scire, quorum unum est scientia et aliud est anima, S. THOMAS, COMM. IN II DE ANIMA LECT. 4, Daar zijn twee beginselen door toedoen waarvan we, zooals gezegd wordt, kennen, wetenschap namelijk en de ziel — Anima est quodammodo omnia, S. THOMAS, SUM. THEOL.
I, Q. 14, A. I, C., De ziel is in zekeren zin alles, THEOL. SUM. I, 365. Est ... anima quodammodo omnia secundum quod est sentiens et intellegens, S. THOMAS, QU.
DISP. DE ANIMA A. 13, C., In zoover ze gewaar wordt en verstaat is de ziel in een zekeren zin alles. — Haec est ultima perfectio ad quam anima potest pervenire, secundum philosophos, ut in ea describatur totus ordo universi et causarum eins, s. THOMAS, QU. DISP. DE VERITATE Q. 2, A. 2, C., De uiterste volmaaktheid waartoe, naar de wijsgeeren zeggen, een ziel kan komen kan bestaat hierin, dat de heele verhouding van het heelal en van zijn oorzaken in haar weerspiegeld wordt.—Anima non indiget sensibilibus ad intellegendum secundum suam naturam, sed per accidens, s. THOMAS, QU.
DISP. DE ANIMA A. 15, C., De ziel heeft niet om haar geaardheid, maar alleen om bijkomstige redenen het zintuigelijke noodig om te verstaan. — Anima ... est de genere substantiarum intellectualium, quae non possunt aliter intellegi prodire in esse nisi per viam creationis, S. THOMAS, SUM. c. GENT. II, 87, De ziel behoort tot dat slag van verstandelijke zelfstandigheden die niet anders dan door middel van de schepping kunnen in het aanzijn treden. — Anima... estinstatu mutabili quandiu corpori unilur, non autem postquam fuerit a corpore separata, IBIDEM, IV, 95, Zoolang de ziel met het lichaam vereenigd is, blijft ze een veranderlijken toestand; dit houdt echter op zoodra ze van het lichaam gescheiden wordt. — Anima anorganica, Onbewerktuigde ziel. Anima bruta, Redelooze ziel. Cum animae brutorum animalium per se non operentur, non (punt) subsisterues, s. THOMAS, SUM. THF.OL. 1, Q. 75, A. 3, C., Daar de ziel der redelooze dieren niet door zich zelf handelt, steunt ze niet op zichzelf.— Anima humana, Menschelijke ziel. Nullo modo per seminis traductionemanima humana incipit esse, s. THOMAS, SUM. C. GENT. II, 86, De menschelijke ziel treedt in geen geval in het aanzijn door de overdracht van het zaad. — Anima humana est quaedam intellectualis substantia, s. THOMAS, SUM.
C. GENT. II, 86, De menschelijke ziel is een verstandelijke zelfstandigheid.—Anima ... humana exit in esse per creationem a Deo, IBIDEM, II, 87, De menschelijke ziel vangt aan te zijn, wanneer ze door God geschapen wordt. — Anima intellectiva, Verstandelijke ziel, verstandelijk levensbeginsel. Anima intellectualis dicitur esse quasi quidam horizon et confinium corporeorum et incorporeorum, in quantum est substantia incorporea, corporis tarnen forma, S. THOMAS, SUM. C. GENT.
II, 68, De verstandelijke ziel is als de scheidslijn en de grens tusschen het lichamelijke en het onlichamelijke, zij is namelijk een onlichamelijke zelfstandigheid en dient het lichaam tot vorm. — Anima intellectiva virtute continet id quod sensitiva habet et adhuc amplius, S. THOMAS, SUM. THEOL. I, Q. 76, A. 3, AD 4, De verstandelijke ziel bevat in kiem wat de zintuiglijke ziel eigen is en meer dan dat. — Anima organica, Bewerktuigde ziel. Anima plantae, Plantenziel. Anima plantae imperfecta est in ordine animarum, S.
THOMAS, COMM. IN II DE ANIMA LECT. 4, De plantenziel is als ziel onvolmaakt.—Anima rationalis, Redelijke ziel. Anima sensibilis, Zintuigelijke ziel. Anima sensitiva, Zintuigelijke ziel, dierlijke ziel. Sentire ... et consequent es operationes animae sensitivae manifeste accidunt cum aliqua corporis immutatione, s. THOMAS, SUM. THEOL. I, Q. 75, A. 3, C., Zintuigelijk te kennen en de verrichtingen van de zintuigelijke ziel die er op volgen geschieden, zooals voor de hand ligt, niet zonder eenige beroering in het lichaam.— Anima sensitiva non habet aliquam operationem propriam per seipsam, sed omnis operatio sensitivae animae est coniuncti, S. THOMAS, SUM.
THEOL. I, Q. 75, A. 3, C., Daar is geen enkele verrichting die als haar eigen verrichting op de zintuigelijke ziel teruggaat, maar elke verrichting van de zintuigelijke ziel gaat op heel het wezen terug. — Anima separata, Ontlijfde ziel. Anima separata ... se ipsam cognoscet directe, suam essentiam intuendo, et non a posteriori, sicut nunc accidit, s. THOMAS, QU. DIST. DE ANIMA A. 17, C., De ontlijfde ziel zal zichzelf op rechtstreeksche manier kennen, door de aanschouwing van haar wezenheid namelijk, en niet zooals thans gebeurt op onrechtstreeksche manier. — Anima vegetabilis, Plantlijke ziel, DE COCK, OVER DE MENSCHELIJKE DADEN 56. Operationes ... quae competunt viventi secundum esse materiale sunt operationes quae attribuuntur animae vegetabili, quae tarnen, licet ad id ordinentur ad quod etiam ordinantur actiones in rebus inanimatis, scilicet ad consequendum esse et conservandum, tamen in viventibus hoc fit per altiorem et nobiliorem modum, s. THOMAS, COMM. IN II DE ANIMA LECT. 5, De verrichtingen die een levend wezen naar zijn stoffelijken aard toekomen zijn op de plantelijke ziel aangewezen en, hoewel zij op hetzelfde gericht zijn als de verrichtingen van ongezielde wezens, dit is het aanzijn te bereiken en te behouden, toch doen zo zulks bij een levend wezen op een voornamer en voortreffelijker wijze. — Anima vegetativa, Plantaardige ziel.
