1. de- ingaan; in de - zitten,verlies lijden; tegenslag hebben; het niet halen. Informele uitdr. Syn. in het schipgaan/getild worden/zitten.
Hup, daar zit-ie weer op z’n kruk, klokklokklok- klok, vul de kelken maar weer en daar gaat die olijke snaak van een meneer de Vries weer voor vijfhonderd, zeshonderd gulden de boot in. (De roerige wereld van Pistolen Paul, 1968)
Ajax ging de boot in met 2-1 (Haring Arie: Tweede Boek, 1969)
... zonder driver zaten we helemaal in de boot.(Ben Borgart: De slakken van Canêt d’Olt, 1973)
Bij Germinal Ekeren is Polley behoorlijk de boot in gegaan. (Nieuwe Revu, 15/09/93)
En wie de duels verliest, gaat de boot in. (Elsevier, 20/05/95)
2. de- is aan,daar heb je de poppen aan het dansen; nu gaat er iets gebeuren. Deze informele uitdr. refereert wellicht aan de komst van een post- of veerboot in een kleine, stille plaats. Dit veroorzaakt steeds een grote drukte en wordt daarom beschouwd als de gebeurtenis van de dag.
Vorige maand kwam zo’n politieknuppel, wantje hebt er eikels bij, dat verhaal voor de televisie vertellen. Naderhand was de boot helemaal aan. Ze stonden in de rij om zich aan te geven! (Bert Hiddema: Zwart geld, 1983)
3. de- missen,te laat komen om aan iets mee te kunnen doen; een kans of gelegenheid missen. Deze cliché-uitdr. (vooral populair onder journalisten) werd ontleend aan het zeewezen en refereert aan het laattijdig aankomen in de haven, waardoor men de boot net ziet afvaren. Ook Engels: to miss the boat/bus.
Maar wat dit jaar is gebeurd in de etappekoersen heeft me wel verbaasd. Ik was bang dat we daarin de boot echt hadden gemist. (De Volkskrant, 01/09/90)
4. in de - nemen,beetnemen; misleiden. Deze uitdr. is wellicht ontstaan onder invloed van gelijkbeduidend Frans menerquelque’un en ba- teau/barque.
Ik was allang blij, maar had nog niet door dat die ouwe miesgasser me gehaaid in de boot nam. (Haring Arie: Recht voor z’n Raap, 1972)
Je was lelijk in de boot genomen. (Gerrit Komrij: Averechts, 1980)
