Sophist - Met dezen naam („man van wetenschap” „wijsheidsleeraar” beteekenend, en dus oorspronkelijk geen ongunstigen zin hebbend) werden in het Griekenland der 6de eeuw v. C. die wijsgeeren aangeduid, die in de groote steden, vooral Athene, wetenschappelijke voordrachten hielden, de jongelingen in allerlei vakken van kennis (in ’t bijzonder, die hun voor een politieke loopbaan te pas kwamen) onderrichtten, hen leerden redevoeringen te houden en te debatteeren en die zich — wat in dien tijd voor wijsgeeren iets ongehoords was — voor hun onderwijs lieten betalen. Met hen begint in de Gr. Fil. een nieuw tijdperk. Niet alleen dat nu niet meer het wijsgeerig denken hoofdzakelijk gericht werd op het wezen der ruimtelijke natuur, maar op den mensch en de menschelijke dingen.
In de sofisten openbaarde zich ook de veranderde tijdgeest, de zucht om het algemeen als geldend aangenomene (in zede, recht, moraliteit, religie) te kritiseeren, tegenover het dwingende gezag der overlevering de rechtmatigheid van de individueele, subjectieve opvatting te handhaven. Alle kennis op de zinnelijke waarneming baseerend (sensualisme), waren zij in ’t algemeen skeptische naturen, geneigd om een objectiefalgemeen geldige waarheid te loochenen. Voor een ieder is waar, wat hij waar vindt. Wat de sterkeren in den staat, de machthebbenden, als recht decreteeren, dat is recht. De meeste sofisten betwijfelen, sommigen loochenen het bestaan der nationale góden.
Geen wonder, dat niet alleen conservatieven als de komediedichter Aristofanes, maar ook dieper denkende, ernstige filosofen als Sokrates en Plato in het optreden der sofisten een groot gevaar zagen voor de geestelijke ontwikkeling der jeugd en hen daarom met alle macht meenden te moeten bestrijden. Door deze bestrijding heeft ook de naam „sofist” zijn ongunstige beteekenis gekregen. Toch behoorden tot hen eenige knappe mannen, die in verschillende vakken van wetenschap (grammatika, synonymiek, rhetorika, enz.) zich verdiensten hebben verworven. De voornaamsten van hen waren Protagoras, Gorgias, Prodikus, Hippias uit Elis.
