Leipzig, - met 665.000 inw., 3e of 4e stad van Duitschland, aan de samenvloeiing van Witte Elster, Pleisse en Parthe, in ’t Noordwesten van Saksen, in de zoogenaamde kom v. Leipzig, die van de Noordduitsche vlakte Zuidwaarts tusschen Harz en Ertsgeb. dringt, het verkeer tot zich trekt, maar helaas ook de legers, zoodat in den omtrek tal van slagen geleverd zijn. In deze echte vlaktestad heeft men van de geringe hoogteverschillen sterk partij getrokken. De oude stad met regelmatig stratennet en door een promenadering omgeven, ligt op een tong van hooge, diluviale afzettingen. Het verkeer wordt door de onbewoonbare groene vlakten, die tot midden in de stad dringen, wel gehinderd, maar de bekoorlijkheid verhoogd.
Meer dan ⅙ is bosch en tuinen. Is Halle de ingangspoort voor Thüringen, L. is het bovendien voor Saksen. Daardoor heeft het, ofschoon jonger, deze mededingster reeds lang overvleugeld, waartoe belangrijke privilegiën en de missen veel bijdroegen. Bij den spoorwegaanleg benadeelde Pruisen het Saksische L. door Halle een kruispunt van den eersten rang te maken en zoo ’t verkeer over H. te leiden. ’t Gebrekkig ingerichte station deed ’t overige. Nu heeft L. echter een prachtig station gekregen, ’t grootste van Europa, in ’t hartje van de stad en de gevolgen doen zich reeds bemerken. — De L. missen hebben haar groote aantrekkingskracht nog steeds behouden en lokken jaarlijks een verbazend aantal vreemdelingen. Behalve gerookte vleeschwaren en leer wordt alleen op monster verkocht. Een soort tentoonstelling dus voor de industrie (vgl. Utrecht, jaarbeurs).
Menige straat heeft een eigenaardig karakter door de voor de missen bestemde gebouwen. De handel bracht een steeds groeiende, veelzijdige industrie, die steun vindt in de bruinkool der omgeving. Beroemd is L. voor den boekhandel; daarvoor is ’t in Duitschland de 1e stad; ’t gebruikt Stuttgart en Berlijn voor filialen. Ook allerlei kunstdruk, muziek en vooral boekbinderij. De boekhandel is vooral in ’t O. der stad en telt 1800 bedrijven met 30.000 personen. Berlijn heeft er meer, maar L. bezit de beursvereeniging der Duitsche boekhandelaars. — Beroemd is het „Gewandhaus” (concerten), zoowel als het conservatorium en de universiteit.
Ook zetelt hier Duitschl.’s hoogste rechtbank: het Reichsgericht. Met het drukke verkeer en de groote pleinen (Augustuspl. met prachtige bouwwerken!) maakt het geheel den indruk van een groote stad. Alleen de oude stad is nauw en hoekig, maar wordt voor bewoning steeds meer verlaten. Daaromheen liggen nieuwe wijken met prachtige villa’s en breede straten. In ’t W. vormen Plagewitz en Lindenau een industriewijk met 150.000 inwoners.
