Kramp, een onwillekeurige, min of meer lang durende, samentrekking van een spier of een spiergroep. Aangezien de spieren door zenuwen verzorgd worden, vindt een k. zijn laatste oorzaak in een prikkeling, die de spier door de zenuw bereikt. De verwijderde oorzaak der k. ligt dus meestal in een afwijking in de innervatieverhoudingen of een afwijking in het zenuwstelsel. De vorm, waarin k. optreedt, is verschillend.
Men spreekt van een tonische k. indien de samentrekking der spier zeer langdurig blijft bestaan; klonische k. zijn zulke, waarbij een aantal kort durende samentrekkingen op elkaar volgen. Ze heeten ook wel convulsies. Als type van de tonische k. kan de tetanus gelden, als type van de klonische k. de samentrekkingen van spiergroepen bij de vallende ziekte. De intensiteit van de k. kan zeer verschillend zijn; te dien opzichte vindt men tusschen de uiterst lichte samentrekkingen, zooals men ze b.v. bij de gelaatspieren kan waarnemen en de uitermate heftige samentrekkingen van geheele groepen van spieren alle mogelijke overgangen. De oorzaken van k. kunnen zeer menigvuldig zijn. Wanneer een peripheer gebied, b.v. de huid of een slijmvlies en daardoor een gevoelszenuw, worden geprikkeld, brengt deze den prikkel over naar het centrale zenuwstelsel en van daar voert een bewegingszenuw den prikkel naar de spier, die zich samentrekt. Dit is een reflexk. Voorbeeld daarvan is b.v. de ooglidkramp bij ontsteking van het bindvlies; spierkrampen wanneer een zenuw ontstoken is, of druk op de zenuw wordt uitgeoefend.
De oorzaak kan natuurlijk ook in de hersenen liggen, als b.v. door ontsteking, door een gezwel, door druk, door bloedvaatafwijkingen of bloedverzorging de oorsprongscellen van de bewegingszenuwen worden geprikkeld, zooals dit bij een bepaalden vorm van vallende ziekte het geval is. Oververmoeienis van bepaalde spiergroepen voert tot z.g. beroepsk., waarvan de schrijfk. wel het meest bekende voorbeeld is. Bij sommige vergiftigingen, b.v. door nicotine, alkohol, kwik, lood, opium komen kleine rhythmische samentrekkingen tot stand, die men beven noemt. Behalve bij deze vergiftigingen komt beven (tremor) nog bij sommige zenuwziekten (b.v. paralysis agitans) voor. Het eigenaardige is dan soms, dat het beven begint, zoodra de patiënt een beweging zal willen uitvoeren; de z.g. intentie-tremor. In dezelfde kategorie behooren de krampen, die in geheele spiergroepen optreden, zoodra een lijder aan chorea of St. Vitus-dans een beweging zal gaan uitvoeren. Bij sommige ziekten komt het voor, dat zeer samengestelde bewegingen worden uitgevoerd, waaraan de zieke geen weerstand kan bieden.
Het is hem onmogelijk deze bewegingen te doen ophouden; men noemt ze dwangbewegingen. Eindelijk dient nog de katalepsie te worden genoemd. Deze bestaat daarin, dat elke stand, die aan het lichaam gegeven wordt, blijft bestaan, wat natuurlijk slechts door de tonische samentrekking van bepaalde spiergroepen kan worden verklaard. Tot nu toe was nog slechts sprake van k. in spieren of spiergroepen, die aan onzen wil onderworpen zijn. Ook in de onwillekeurige spieren kunnen krampen optreden. Terwijl men onder normale omstandigheden van de samentrekkingen van de onwillekeurige spieren niets bemerkt, kunnen deze krampen met heftige pijnaanvallen gepaard gaan.
Zoo b.v. de buikkrampen, hoestkrampen, enz. K. van de gladde spieren in de vaatwanden maakt dat deze zich sluiten; het betreffende orgaan wordt dan van bloedstoevoer afgesneden. Bij de huidvaten gebeurende treedt dan bleekheid en koude op; k. van de hersenvaten voert tot verlies van bewustzijn. Een behandeling van k. moet zich natuurlijk naar de oorzaak richten; want k. is geen ziekte, doch slechts een verschijnsel. Verbetering van de oorzaak doet de k. verdwijnen. Kan de oorzaak niet verwijderd of genezen worden, dan kent de geneeskunde middelen, die de prikkelbaarheid verminderen en dus krampstillend zijn, de antispasmodica.
