Juppiter, - de Gr. Zeus, de oppergod van hemel en aarde, de algoede en almachtige (Optimus Maximus), die donder en bliksem, regen en zonneschijn, storm en onweer verwekt, die naar zijn wijzen wil het lot der wereld voorziet en beschikt, de toekomst openbaart door hemelteekenen en vogelvlucht, staat en huis, recht|en wet, eed en trouw in vrede en in oorlog bewaakt. Onder zijn bijzondere hoede stond het wereldbeheerschende Rome; dáár had hij op het Capitolium, den onvergankelijken zetel van ’t Rom. gebied, zijn beroemden tempel, waar de consul met offerbeden zijn ambt aanvaardde of den krijg inwijdde en na de overwinning in triomf met het jubelende volk feest vierde: dáár werd hij, als gever van alle goeds, als redder in nood, als leidsman ter overwinning onder vele bijnamen in verschillende tempels vereerd en aangebeden; dáár werd hem op de Idus van elke maand door den flamen Dialis een lam geofferd, enz. Als J. Capitolinus waren hem de nationale spelen (ludi Romani) gewijd, als J. Eatiaris het Latijnsche bondsfeest (Feriae Latinae).
Kortom, J. was het begin en einde van alles in ’t openbaar en bijzonder leven, de vergelder van alle goed en kwaad, de gever van alle geluk en ongeluk. Zijn bode en trawant is de arend als koning der vogels (Jovis satelles). Bij dichters Juppiter Stygius = Pluto. — In den tempel op het Kapitool bevond zich tot den brand van 83 v. C. een houten idool van den hemelgod, zittend, baardig, het gezicht met menierood geverfd, in een mantel gehuld, in de rechterhand een bliksem. Dit oude beeld werd, zooals uit munten blijkt, later door een imitatie vervangen. De andere Romeinsche beelden van J. zijn pure nabootsingen van het Grieksche Zeus-type; alleen op munten komt een archaïsche afbeelding van een bliksemslingerenden J. voor; verder ziet men er ook J. op zijn vierspan, gekroond door de Overwinning, of wel den god als jongen, baardeloozen man met fladderende lokken.
