Hemelumer-Oldephaert- en noordwalde - gem. in Friesland, die Stavoren omsluit, ter weerszijden aan de Zuiderzee, groot 8374 H.A., met 5200 inw. De bodem bestaat grootendeels uit laagveen en klei, en wordt als grasland voor veeteelt gebruikt; ook doet men er aan visscherij vooral op de meren, die 1/3 der oppervlakte beslaan. Het zijn de groote plassen : de Fluessen en de Morra, benevens eenige kleinere poelen.
Het Stavordermeer, het Flait en het Haan meer zijn door droogmaking in vruchtbaar land herschapen. De gem. omvat de dorpen Hemelum (l1/2uur ten O. v. Stavoren met 750 inw.), Elahuizen, Kolderwolde, Koudum (de hoofdplaats), Molkwerum, Nijega, Oudega, Scharl en Warns. Aan de Zuidkust verheft zich het bekende Roode Klif (10 M.).
