Executoriaal beslag - een maatregel van tenuitvoerlegging uit krachte waarvan de schuldeischer bepaald aangewezen goederen van zijn schuldenaar kan verkoopen en de opbrengst te zijner bevrediging aanwenden. De goederen worden aangewezen in het door een deurwaarder op te maken proces-verbaal van inbeslagneming. In het Tweede Boek van het Wetb. v. burg. Rechtv. worden achtereenvolgens regels gesteld voor het beslag op roerende goederen onder den schuldenaar en op inschulden, welke de geëxecuteerde van derden mocht te vorderen hebben, of op goederen van hem, welke onder derden mochten berusten (titel 2), op onroerende goederen in het algemeen en op grondrenten in het bijzonder (titel 3), op schepen (titel 4).
Alle goederen van den schuldenaar kunnen in beslag worden genomen, met uitzondering van die, welke in de artt. 447 en 448 niet voor beslag vatbaar worden verklaard. Bovendien zijn enkele inschulden niet vatbaar voor beslag, zie artt. 756 Rv., 1638 g lid 7 B. W. (arbeidsloon binnen bepaalde grenzen), 21 lid 3 der Wet v. 7 Mei 1856, S. 32 (de gagie van den schipper en de schepelingen), 14 lid 2 der wet v. 14 Apr. 1886, S. 62 (de uitgaanskas van gevangenen en van verpleegden in de Rijkswerkinrichtingen). Beslag geeft geen voorrang. Ieder schuldeischer van den geëxecuteerde heeft het recht verzet te doen tegen de afgifte der kooppenningen, d. w. z. zijn verlangen te kennen te geven om mede te deelen in de opbrengst der in beslag genomen goederen. — Roerende goederen worden door den deurwaarder in het openbaar, ter plaatse van inbeslagneming, om contant geld verkocht. Wie beweert eigenaar te zijn der goederen kan zich vóór den verkoop daartegen verzetten.
Laat hij dit na, dan verliest hij zijn eigendom, daar de kooper bij executie eigenaar wordt. Het proces-verbaal van inbeslagneming van onroerende goederen kan de beslaglegger doen overschrijven in de registers van den bewaarder van hypotheken. Het beslag verkrijgt daardoor werking tegen derden, wier later geboekte rechten achterstaan bij het recht van den beslaglegger. De verkoop der onroerende goederen geschiedt bij opbod en afslag op eene openbare terechtzitting van de rechtbank, behoudens de beide volgende gevallen: 1) als de goederen zijn bezwaard met een eerste hypotheek waarbij het beding van art. 1223 B. W. (onherroepelijke volmacht tot verkoop) is gemaakt, en de vordering, waarvoor de hypotheek is verleend, opeischbaar is, kan de eerste hypotheekhouder verkoopen op de wijze in bedoeld artikel aangegeven;
2) indien de rechtbank dit ten verzoeke van een der belanghebbenden beveelt, geschiedt de verkoop door een door haar aan te wijzen notaris. De kooper verkrijgt geen andere rechten op de verkochte goederen dan degene tegen wien, het beslag is gedaan, daarop bezat. Eenderde, die eigenaar der goederen mocht wezen, verliest dus door den verkoop zijn rechten niet. — De verkoop van in beslag genomen schepen geschiedt als die van roerende goederen, voor zooveel betreft schepen van tien lasten of minder, overeenkomstig den verkoop van onroerende goederen, wat aangaat schepen van grooter afmeting. Door den verkoop wordt het schip ontlast van alle bevoorrechte schulden en wordt de kooper eigenaar. Eischen tot reklame moeten worden ingebracht vóór de toewijzing en worden, later ingebracht, van rechtswege gehouden voor verzet tegen de betaling der kooppenningen. — De kooppenningen worden in de eerste plaats aangewend tot betaling van den schuldeischer, die den verkoop vervolgt, alsmede van de schuldeischers, die eveneens beslag hebben gelegd of zich tegen de uitbetaling van de kooppenningen hebben verzet; een eventueel overschot wordt aan den schuldenaar uitgekeerd.
Kunnen de betrokkenen het niet eens worden over de verdeeling van den koopprijs of verlangt de kooper van het verkochte onroerende goed, indien dit met verschillende hypotheken is bezwaard, dat het worde ontlast van de inschrijvingen, die den koopprijs te boven gaan, dan heeft eene gerechtelijke verdeeling van de opbrengst plaats. Deze wordt opgemaakt door een te benoemen rechter-commissaris, bij wien alle schuldeischers, die recht hebben mede te deelen, hunne vorderingen kunnen indienen. De staat van verdeeling houdt eene beslissing in over het vorderingsrecht der schuldeischers en over den rang die aan hunne vorderingen toekomt( rangregeling). Geschillen hierover verwijst de rechtercommissaris naar den gewonen rechter. — Het executoriale beslag kan alleen worden gelegd uit krachte van een executorialen titel. Zie aldaar.
