Derby, - 1) graafschap in Midden-Engeland; oppervl. 2610 K.M.2; aantal inw. ongeveer 560.000 inw. D. is het hoogst in het N., waar de High Peak 636 M. bereikt; het midden van het graafschap is heuvelachtig; het O. en Z. vormen een laagvlakte, een deel van de Engelsche Midland Plains. De vlakte in het Z. bestaat uit vlakke, vruchtbare lagen van rooden zandsteen en mergel (trias), waarin hier en daar gips voorkomt. In de hoogere deelen van het land steken uit dit triasdek oudere, carbonische gronden op, waarvan de bovenste lagen voor een groot deel uit steenkool bestaan en bovendien ijzererts bevatten.
De oudere lagen, die in de diepe dalen aan den dag komen en in de hoogste deelen van ’t land de oppervlakte vormen, zijn kalksteen met lood- en ijzerertsen. Op verschillende plaatsen in D. komen mineraalwaterbronnen voor. In den kalksteen treft men grotten aan, die beenderen van in Engeland uitgestorven diersoorten bevatten. Beroemd zijn de holen van Castleton en het Poolshol bij Buxton. Door de grotten, druipsteenholen en onderaardsche rivieren is het kalksteengebergte is D. een der interessantste en drukst bezochte gedeelten van Engeland.
De afgeronde toppen in het N. zijn kaal; alleen de dalen en het Z. van het graafschap zijn vruchtbaar. Talrijke kanalen stellen D. in verbinding met de waterwegen van O.- en W.-Engeland. De hoofdmiddelen van bestaan zijn zoowel veeteelt (vooral in ’t N.) en landbouw als mijnbouw en industrie, vooral van katoen, zijde en kant, porselein en ijzerwerken. De druipsteen der holen wordt verwerkt tot allerlei snuisterijen.
2) hoofdst. van het graafschap D., aan den rechteroever van de Derwent (waaraan de naam Derwentby, samengevat tot Derby, ontleed is), zijrivier van de Trent; 110.000 inw. D. heeft zijde-, katoen-, ijzer- en porselein-industrie. Belangrijk kruispunt van spoorwegen; het bezit de uitgestrekte spoorwegwerkplaatsen en de locomotieven- en wagonfabrieken van de Midland Railway. De eerste zijdefabriek van Engeland werd hier in 1718 opgericht. Vroeger was D. een belangrijk strategisch punt. Hier braken in 1745 Prins Karel Eduard Stuart en zijn Hooglanders hun marsch naar Londen af. D. is de geboorteplaats van den romanschrijver Samuel Richardson (1689—1761) en van den philosoof Herbert Spencer (1820—1903).
