Basilides

betekenis & definitie

Basilides (Basileides), gnosticus, afkomstig uit Syrië, ongeveer 130 n. C. leeraar te Alexandrië. Van zijn geschriften en die van zijn zoon Isidorus, bestaan nog fragmenten. Uit den onnoembaren, ongeworden goddelijken Oer-Vader kwam volgens B. voort: eerst de nüs (geest), hieruit de logos, en zoo achtereenvolgens: de Bezonnenheid, Wijsheid, Macht, Gerechtigheid en Vrede. Deze emanaties (engelen, aeönen) vormen met den oer-Vader den eersten hemel. Uit dezen vloeien weer andere hemelen met engelen-reeksen, te samen 365 in aantal, aan wier spits staat de heerscher Abraxas, in wiens naam het getal 365 ligt (1 + 2 + 100 + 1 + 60 + 1 + 200, volgens de getallenwaarden der Grieksche letters). Den benedensten hemel aanschouwen wij menschen; aan ’t hoofd er van staat de God der Joden. Deze schiep uit den chaos „den wortel van het kwaad” onze wereld, welke hij nu aan zijn uitverkoren volk wilde onderwerpen. Maar de overige hemelmachten verzetten zich tegen hem, en de overige volken tegen zijn volk. Door erbarming gedreven, zond nu de ongeworden Vader zijn eerstgeboren nüs, Christus, om de wereld te verlossen. Deze nüs verscheen in menschelijke gedaante, liet zich echter niet kruisigen, maar deed zich vervangen door Simon van Cyrene. Men moet dus ook niet gelooven aan den gekruisigden Christus (dit is een lagere trap van „kennis”), maar aan den eeuwigen nüs. — Van deze (door Irenaeus gegeven) beschrijving van B.’s stelsel wijkt die van Hippolytus in sommige onderdeelen af. Zie: Uhlhorn, Das Bas. System (Göttingen, 1855).