Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 27-06-2020

knop

betekenis & definitie

m. (pen),

1. een in beginsel min of meer rond lichaam dat zich aan, op, tegen m.n. aan het einde of op de top van een voorwerp bevindt, en dat als sieraad of als handvat dient, in het laatste geval vaak om iets in werking te brengen en dan van zeer verschillende vorm: de — van een deksel, van een wandelstok, van een deur, van een speld, op een vlag gestok; stukjes overtollig gietsel onder aan een pas gegoten letter, gies; als deel van een mechanisme, m.n. een kort cilindertje waar men hetzij op druk ken, hetzij aan draaien moet om contact tot stand te brengen of enige werking teweeg te brengen: op de — (van de bel) drukken; een schakelbord met knoppen en hefbomen; ook in de vorm van een hef boompje dat om een as draait: de (van het elek trisch licht) omdraaien;
2. rond voorwerp aan een steel, om er iets aan op te hangen of vast te maken: de knoppen van een kapstok;
3. klein rond sieraad om in de oren te dragen: gouden knoppen in de oren;
4. (plantkunde) gemma, eindelings of zijdelings be ginsel aan de stengel van hogere planten met nog weinig ontwikkelde stengel, blad of bloemorga nen (e); deze gaat al open; in knoppen schieten, uitbotten; de roos is nog in de —, nog niet open, ge heel ontloken: ook coll.: de rozen staan in —; (fig.) in (de) , de toekomstige ontwikkeling en aanleg tonend;
5. de knoppen van het vlas, de zaaddozen;
6. (biologie) uitwas waaruit zich door ongeslachte lijke voortplanting een nieuw organisme ontwik kelt;
7. (zegsw.) naar de knoppen gaan, naar de maan, naar de haaien.

(e) Een eindknop kan de stengelgroei voortzetten, of na ontwikkeling van een bloem of bloeiwijze beëindigen. Een zijknop ontspruit zijdelings aan de stengel (meestal in de bladoksel), soms alleen, soms met bij knoppen er boven of er naast. Soms is een knop niets anders dan op elkaar gepakte blad beginsels, soms vormen schubben of een hoesje een knopmantel. De knoporganen zijn meestal op karakteristieke wijze gerangschikt. →knopvorming.