o. (-raden),
1. voorwerp waarmee men zich tooit (e);
2. voorwerp dat de schoonheid van het geheel waartoe het behoort, van zijn omgeving, verhoogt: een — voor de boekenkast; ook van personen.
(e) In de ruimste zin verstaat men onder sieraden alle voorwerpen die men gebruikt om het lichaam te versieren. Zij hebben dus hetzelfde doel als de tatoeage, de beschildering van het lichaam e.d. Daarnaast hebben zij soms een magisch-religieuze en/of sociale functie. In prehistorische tijden, in de oudheid, en ook thans nog voornamelijk bij niet-westerse volken, worden sieraden, behalve ter verfraaiing, vaak gedragen ter bescherming tegen kwade invloeden. Ook dienen sieraden soms om geluk aan te brengen (→amulet, →talisman). De sociale functie van sieraden is in sommige cultuurpatronen scherpomlijnd: zij zijn dan kenmerkend voor sociale scheidslijnen, b.v. tussen mannen en vrouwen, gehuwden en ongehuwden.
Soms worden bepaalde sieraden voorbehouden aan één bepaalde klasse (adel, krijgslieden, geestelijkheid). De veren hoofdtooi bij sommige Noordamerikaanse stammen was voorrecht van de dappersten. Medailles, insignes en ordetekenen vervullen in de westerse maatschappij een soortgelijke rol. Sieraden kunnen worden gemaakt van allerlei materialen uit de natuur, zoals schelpen, pitten, tanden, klauwen, veren, stenen en metaal, maar ook email, bewerkte onedele metalen en kunststoffen worden toegepast. Ze worden op vele manieren gedragen: op en om het hoofd, de hals, de armen, de benen, het middel, in de oren, de neus en de lippen. Soms hebben de sieraden bizarre vormen, zoals de grote lipschijven van de Saravrouwen in West-Afrika of de vele zware metalen halsbanden van de Padaungvrouwen in Birma.
Aan de vormgeving, bewerking en (soms) materiaalkeuze kan men vaak zien in welke tijd en welk gebied het sieraad is gemaakt. In de westerse wereld golden edele metalen en edelstenen bij uitstek als materiaal voor sieraden. Dergelijke sieraden worden juwelen genoemd. Deze golden vooral vroeger als teken van rijkdom. Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog heeft men tevens waardering voor het niet-westers sieraad. LITT. E.Steingraber, Alter Schmuck (1956); M.
Gans, Juwelen en mensen (1961); G.Hughes, Modern jewelry (1963); J.Evans, A history of jewellery (1970); G.Gregoriette, Jewelry through the ages (1970).
