Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 13-08-2019

Paramesonephridische ductus

betekenis & definitie

Buisvormige structuur gelegen naast de afvoergang van de embryonale nier, waaruit zich in een vrouwelijk embryo de geslachtsgang ontwikkelt, bij de mens beter bekend als de gang van Müller

De bijna onuitsprekelijke naam van deze ductus (gang) geeft aan dat hij naast (para) de afvoergang van de mesonephros (de embryonale nier) gelegen is; de gang waar hij naast ligt is de mesonephridische of archinephridische ductus, oftewel de gang van Wolff. De twee afvoergangen worden in zowel mannelijke als vrouwelijke embryo’s aangelegd. Beide afvoergangen zijn gepaard (liggen zowel links als rechts). De paramesonephridische ductus is bij de mens bekend onder de naam “gang van Müller”.

De paramesonephridische ductus is een coelomoduct, een verbinding tussen het coeloom (de secundaire lichaamsholte) en de buitenwereld. Aan de zijde van het coeloom is een coelomoduct veelal trechtervormig om aan het distale uiteinde te eindigen in een kleine opening. De gang van Müller is dus in ontwikkelingsbiologische zin sterk verschillend van de gang van Wolff, die in aanleg een nierafvoergang is.

Na de tiende week degradeert de mesonephros en – in een vrouwelijk embryo – ook zijn afvoergang (de gang van Wolff). De paramesonephridische ductus ontwikkelt zich vervolgens tot vrouwelijke geslachtsgang en vormt de oviduct (eileider), de uterus (baarmoeder) en het bovenste deel van de vagina.

Bij de ovulatie komt de eicel vrij in het coeloom en wordt opgevangen door de gang van Müller (de coelomoduct); het eitje wordt door bewegingen van trilharen in de monding van de oviduct geleid. Als de eicel in de buikholte terecht komt kan een buitenbaarmoederlijke zwangerschap optreden. Dit wordt voorkomen doordat de mond van de oviduct trechtervormig is en met de rafelrand (de fimbriae) tegen het ovarium aan ligt.