Oudheidkunde; studie van menselijke culturen in het verleden aan de hand van overblijfselen en artefacten, met als doel het leven van de mens in de oudheid te reconstrueren
Terwijl de paleontologie zich richt op fossielen en artefacten van mensen, dieren en planten in een ver verleden, richt de archeologie (ook gespeld als archaeologie) zich exclusief op de mens, met name in de periode waarin we kunnen spreken van grottekeningen, nederzettingen en beschavingen. Toch is het onderscheid niet scherp en bij congressen over evolutie van de mens kom je beide wetenschappelijke disciplines tegen. In de academische wereld is archeologie echter vaak ondergebracht bij geschiedenis en antropologie, terwijl paleontologie een aardwetenschappelijke, d.w.z. bèta-discipline is.
Archeologie is een typisch multidisciplinaire wetenschap omdat kennis van biologie, aardwetenschappen, geschiedenis, taalkunde, architectuur enz., gecombineerd moet worden. Archeologen werken vaak op bepaalde “sites” (vindplaatsen) waar door middel van opgravingen van restanten van gebouwen en nederzettingen een beeld gevormd wordt van het leven van mensen in het verleden.
De raakvlakken tussen archeologie en evolutie liggen vooral in de periode na de Neolithische transitie (vanaf ongeveer 10.000 jaar geleden), toen op verschillende plaatsen ter wereld de mensen zich organiseerden in sedentaire landbouwgemeenschappen. De meeste handboeken over evolutie van de mens eindigen met de landbouwrevolutie en laten het vervolg over aan de archeologie.
Sinds ongeveer 2015 is er in de archeologie een revolutie gaande vanwege de introductie van technieken voor oud DNA. Met DNA-onderzoek aan menselijke overblijfselen kan inzicht verkregen worden in de herkomst en genetische achtergrond van de volkeren die verantwoordelijk waren voor de artefacten die de archeologen bestuderen. DNA-onderzoek geeft vaak andere inzichten in de historie dan de traditionele archeologie, wat bij tijd en wijle strubbelingen geeft.
