humusrijke en daardoor zwarte, althans zeer donker gekleurde, bodem en bouwgrond, die in de meeste gevallen op löss ontwikkeld is. Tsjernosem bedekt een brede gordel dwars door Midden-Azië en Europa: van Mantsjoerije door Siberië, Midden- en Zuid-Rusland tot in MiddenDuitsland; verder komt tsjernosem voor in de Noordamerikaanse prairies en de Zuidamerikaanse pampa’s.
In het steppegebied ontwikkelt zich in de lente een weelderige plantengroei, die echter door de droogte kort daarop wordt gestuit. De zodevormige groeiwijze van de steppevegetatie leidt tot een compacte vermenging van grond en humus, terwijl het vrij droge klimaat de uitloging beperkt en de bacteriële omzetting van de organische stof remt. Meestal is alleen de kalk oppervlakkig wat opgelost en dieper in het bodemprofiel weer afgezet. Hierdoor heeft de tsjernosem een ideale structuur voor akkerbouw: goed poreus en kruimelig. De humus is zeer stabiel en stikstofrijk, de humusrijke laag is meestal 40—60 cm dik, soms dikker dan 75 cm. Typisch zijn hierin de gangen van kleine zoogdieren.
