Van alle vervoerssystemen kunnen de spoorwegen de meeste mensen vervoeren. Zij hebben echter als nadeel dat het vervoer gebonden is aan vaste routes en opstapplaatsen (→ verkeer en vervoer).
In geen van de Europese landen zijn de spoorwegen nog in staat tot een positief bedrijfsresultaat te komen. Een van de oorzaken hiervan is de voortdurende stijging van de exploitatiekosten, m.n. van de personeelskosten die, ondanks de sterke automatisering van de spoorwegexploitatie, het leeuwedeel van de exploitatiekosten van de spoorwegondernemingen uitmaken. Ook de stormachtige particuliere motorisering heeft de situatie op de reizigersmarkt ingrijpend gewijzigd. Het kostenaspect wordt tevens negatief beïnvloed, doordat de overheden van de spoorwegen vaak diensten verlangen zonder dat de kosten hiervan worden gedekt. Binnen de EG zijn echter regelingen tot stand gekomen, die beogen de ongunstige financiële situatie van de spoorwegen van de lidstaten om te buigen naar de situatie van financieel evenwicht. De tot dusver meest doeltreffende daarvan is de regeling dat de spoorwegen een compensatie van hun overheid ontvangen voor openbare diensten die zij op grond van maatschappelijkeconomische overwegingen moeten leveren.
Dit betreft vooral het reizigersvervoer. Wat het goederenvervoer betreft wordt voorts gestreefd naar een gelijkschakeling van de concurrentievoorwaarden met de overige takken van vervoer. Bovendien wint de gedachte veld dat in het algemeen de positieve aspecten van het railvervoer (veiligheid, hoog ruimterendement, zuinig energiegebruik, geringe milieuverontreiniging, geschiktheid tot het vervoeren van grote aantallen reizigers en goederen tussen agglomeraties en industriële knooppunten) meegewogen moeten worden in het overheidsbeleid. Natuurbeheer. Op de taluds en de vlakliggende gedeelten langs de spoorlijnen komen een flora en fauna voor, waarvan de instandhouding gewenst is. Men treft er specifieke soorten aan, die in andere biotopen vrijwel niet voorkomen.
Het aantal plantesoorten wordt hier op de helft van de totale Ned. wilde flora geschat. De NS bespuit zijn spoorlijnen met herbiciden tegen onkruid. De levensduur van de houten bielzen waarop de spoorstaven zijn bevestigd, vermindert nl. als zij door plantengroei vochtig worden gehouden. Een smal pad langs de spoorlijnen wordt meebehandeld, opdat men snel ter plaatse kan komen. Een speciale spuittrein rijdt tweemaal per jaar volgens een vaste dienstregeling door het land. Bij het kruisen van waterwingebieden worden minder milieubelastende stoffen toegepast. Jaarlijks vindt tussen de NS en deskundigen op het gebied van toepasbare bestrijdingsmiddelen overleg plaats.De NS is op vroegere voorschriften inzake bestrijding van bramen teruggekomen. Zij mogen nu ongemoeid langs de spoorlijnen groeien, behalve bij overwegen waar zij het uitzicht zouden belemmeren.
Er kunnen zich situaties voordoen dat pleksgewijs wat akkerdistels voorkomen. Provinciale of plaatselijke verordeningen verplichten dan tot bestrijding in die zin, dat geen zaad naar landbouwpercelen kan overwaaien. Wanneer dergelijke plekken kunnen worden gemaaid, is dit zinvol. Bespuiting met herbiciden dient hier achterwege te blijven, omdat deze in het algemeen weinig selectief kunnen worden uitgevoerd, waardoor ook gewenste soorten worden gedood. Door het algemeen gebruik van herbiciden in teelten wordt het gevaar voor aanslaan van distels uit overwaaiend zaad overigens gering geacht.
In Vlaanderen worden enkele spoorweggebouwen en tussenliggende terreinen door een vereniging voor natuurbehoud beheerd, o.a. de Kalverhage te Melle (OostVlaanderen).
