Gepubliceerd op 13-06-2017

Nasser, Gamal Abd al- (1918-70)

betekenis & definitie

Egyptisch politicus; premier (1954-56) en president (1956-70).

Gamal Abd al-Nasser werd in Alexandrië geboren als de zoon van een ambtenaar bij de posterijen. Hij volgde een officiersopleiding aan de militaire academie van Caïro. In 1948 raakte hij gewond in de eerste Israëlisch-Arabische oorlog. Uit onvrede over de Egyptische nederlaag tegen Israël richtte hij in 1948 de Beweging van Vrije Officieren op, die zich tegen het beleid van koning Faroek keerde. In juli 1952 pleegde hij met 98 Vrije Officieren zonder bloedvergieten een staatsgreep. Nasser werd minister van Binnenlandse Zaken en vice-president onder president Naguib. In 1954 werd hij minister-president. Op 17 november 1954 schoof Nasser Naguib aan de kant; twee jaar later werd hij president.

Toen de Verenigde Staten en Groot-Brittannië hun financiële toezeggingen voor de bouw van de Aswan-dam introkken, nationaliseerde Nasser op 26 juli 1956 de maatschappij die het Suezkanaal exploiteerde. Deze maatschappij was voor tachtig procent in handen van Britse en Franse financiers. Samen met Israël reageerden Frankrijk en Groot-Brittannië met een militaire actie (Suez-crisis) die politiek gezien voor hen rampzalig afliep. Nasser vestigde met de succesvolle afloop van de Suez-crisis voorgoed zijn faam in de Arabische wereld. Hij wierp zich op als voorvechter van de Arabische eenheid. In dat kader sloten Egypte en Syrië zich op 1 februari 1958 aaneen tot de Verenigde Arabische Republiek (VAR). De Arabische eenheid bleek echter een utopie toen Irak, dat ook een leidende rol in de Arabische wereld opeiste, met een samenwerkingsverband met Jordanië reageerde: de Arabische Federatie. In 1961 viel de VAR uiteen.

In de loop van de jaren zestig bleek het `Nasserisme' uitgewerkt. De mislukking van de VAR en binnenlands verzet van extremistische moslims tegen Nassers maatregelen voor geboortenbeperking, tastten zijn prestige aan. Studenten en arbeiders demonstreerden voor meer democratie. Ook de zware nederlaag in de Zesdaagse Oorlog in 1967 tegen Israël, een oorlog die hij zelf had uitgelokt, deden zijn populariteit geen goed. Op 9 juni 1967 trok hij zich uit de regering terug, maar de volgende dag herriep hij die beslissing. In september 1970 overleed Nasser aan een hartaanval. Hij werd opgevolgd door Anwar Al Sadàt.