vijandige houding welke zich kan manifesteren door passief of actief verzet. Als een kind 3 jaar is, verzet het zich tegen anderen; zijn enige motief is dat het zijn autonomie wil voelen: ‘Nee, ik wil niet!’ antwoordt het glimlachend op wat zijn ouders hem vragen; het is goed als deze weten dat deze verzetshouding zuiver formeel is en een normale overgangsfase is in de ontwikkeling van het kind dat zich tegenover anderen opstelt omdat het zijn eigen → persoonlijkheid wil doen blijken.
Later, tijdens de → adolescentie zien we hetzelfde gedrag, ditmaal ingegeven door de wil van de minderjarige zijn onafhankelijkheid te doen blijken. Verzet kan verschillende vormen aannemen: het kan actief zijn en zich uiten door ongedisciplineerdheid, opstandigheid en misdadigheid; of passief, en zich uiten door stilzwijgen, onverschilligheid en luiheid. Het is soms bewust, berekend, maar vaak ook onbewust (bijv. bij kinderen die last hebben van → enuresis of → encopresie). Bij gevoelige, kwetsbare mensen die het erg vinden dat ze niet begrepen worden en leven in een frustrerend milieu (autoritair of onverschillig), kan de verzetshouding permanent worden en zich, van één bepaalde persoon of situatie (vader, leraar, het geplaatst worden in een weeshuis, enz.), uitbreiden tot een hele sociale groep (werkgevers, burgers, enz.). → Onaangepaste verzetsreacties van blijvende aard treffen we bij mensen met karakterstoornissen, delinquenten, bij sommige neurotici en psychotici. → Karakterstoornis.
