Lexicon Nederland en België

Liek Mulder (1994)

Gepubliceerd op 02-08-2017

Christelijk-sociaal

betekenis & definitie

Christelijk-sociaal, begrip behorend tot de maatschappelijke richting die streeft naar hervorming van de kapitalistische maatschappij tot een samenleving naar christelijk beginsel, dat wil zeggen op de grondslag van de eenheid van de mensen in Jezus Christus. De christelijk-sociale richting kwam in het midden van de 19e eeuw in de meeste West- en Middeneuropese landen op.

Het christelijk-sociaal streven is anti-liberaal, omdat het economisch individualisme als een desintegratie van de organische, intermenselijke betrekkingen wordt beschouwd, die egoïsme en materialisme bevordert. Het is tevens anti-marxistisch, omdat het in het historisch-materialisme een ontkenning van hogere waarden ziet en omdat het in het bijzonder het idee van de klassenstrijd als tegenstrijdig met de gedachte van naastenliefde verwerpt. De christelijk-sociale gedachte ontwikkelde een harmoniemodel. Bijvoorbeeld zouden binnen de corporaties de tegenstellingen tussen werkgevers en werknemers kunnen worden overbrugd, waarna gezamenlijk zou kunnen worden gestreefd naar de verwerkelijking van een samenleving op basis van sociale rechtvaardigheid. Deze gedachte werd gestimuleerd door de pauselijke encyclieken Rerum Novarum (1891) en Quadragesimo Anno (1931). Onder de Nederlandse katholieken waren het met name H.J.A.M. → Schaepman en A.M.A.J. → Ariëns, die de christelijk-sociale gedachten propageerden. Binnen de protestants-christelijke partijen waren A. → Kuyper en vooral A.S. → Talma en J.R. → Slotemaker de Bruïne voorvechters van het christelijk-sociaal streven; zij bevorderden ondermeer de ontwikkeling van de sociale wetgeving. In België waren A. → Bartels en A.E. → Ducpétiaux voorlopers van de christelijk-sociale gedachte. Deze gedachte werd in praktijk gebracht door het optreden van A. → Daens en van de → Belgische Volksbond.