rusttoestand van lichaam en ziel. In de s. zijn alle levensfuncties tot een minimum terug gebracht.
Er is echter geen sprake van algehele bewusteloosheid of bewegingloosheid. De diepte van de s. wordt beoordeeld naar de sterkte van de prikkel die nodig is om de slaper te wekken. Deze is voor elke s. en voor elke slaper anders. S., die qua duur en diepte voldoende is, is van vitaal belang en een voorwaarde voor alle lichamelijke, geestelijke en psychische prestaties. Gebrek aan slaap is altijd van invloed op levensfuncties en het prestatievermogen. In het natuurlijke leven is de s. verbonden met het ritme van dag, schemering, nacht (natuurklok).
Gedurende de schemering moet men de spanningen van de dag van zich af laten glijden en zich voorbereiden op de s. Het moderne leven met zijn stimulerende middelen, in het bijzonder met het kunstlicht, heeft deze functie van het schemeruurtje geheel uitgeschakeld. Nieuwe stimulerende middelen en in het bijzonder spannend vermaak (T.V., bioscoop) hebben de plaats ingenomen van de natuurlijke ontspanning, die zou moeten volgen op de inspanningen van de dag. Wanneer de mens ’s nachts het licht uitdoet om zich los te maken van de ,,dag”, mist hij de ontspannende overgang van de schemering en kan niet in s. komen. De slapeloosheid, die tegenwoordig zoveel voorkomt, is daarom een beschavingsverschijnsel, de tol die betaald moet worden voor het afwijken van de natuurlijke leefwijze. De plaats van de natuurlijke s. wordt vaak ingenomen door de kunstmatige s., die teweeg gebracht wordt door slaapmiddelen.
Slaapmiddelen zijn echter slechts narcotische middelen, die ingesteld zijn op een bijzonder gunstige fase van de narcotische slaap en die niet de onaangename bijverschijnselen van de narcose vertonen. Toch is de hierdoor opgewekte s. slechts een vervangingsmiddel dat niets te maken heeft met de ontspannende, krachten vernieuwende natuurlijke s. Men wordt er niet door verkwikt en men wordt alleen gerust gesteld door de gedachte dat men geslapen heeft. Dan is er nog het gevaar van gewenning. Wanneer de natuurlijke s. geheel uitblijft, went het lichaam eraan pas na het toedienen van een slaapmiddel te gaan slapen en vraagt het ook om slaapmiddelen, wanneer aan alle voorwaarden voor het op natuurlijke wijze inslapen voldaan is. Slaapmiddelen zijn een noodmaatregel, geen permanent hulpmiddel. Werkelijke hulp kan men alleen verwachten van opvoeding tot natuurlijke s.Zie ook Slapeloosheid.
