('de:zә) aanwijzend vrnw. [die + ~ zie(daar)] wijst op een nabijzijnde persoon of zaak.
1. (zelfstandig): -, die en gene; heeft het gezegd. Gez. bij -n, bij deze gelegenheid, bij
dit stuk, bij deze woorden, bij deze brief; de eerste -r, de eerste dag dezer maand; - en gene, verschillende mensen; na, voor -n, na, voor deze tijd; schrijver -s, van dit geschrift.
2. (bijvoeglijk): jongen, week; -r dagen, in de loop van de laatste dagen.
Opm.
1. Zelfstandig gebruikt en betrekking hebbend op personen hebben deze en gene een n in het meervoud: dezen zeggen dit, genen weer wat anders.
2. Het aanwijzend voornaamwoord deze wordt gebruikt om het nabijzijnde, tegenover het verder afzijnde (die), te stellen: deze man en die vrouw; ik woon aan deze, hij aan die kant van de rivier. Is er van tegenstelling geen sprake, dan gebruikt men niet deze, maar steeds die, al is de persoon of het voorwerp waarover het gaat ook dichtbij, in zinnen als de volgende: gelukkig zijn die welke (niet: dezen die) hun plicht vervullen of gelukkig zijn diegenen welke... of nog beter gelukkig (zijn) zij die... of zij zijn de gelukkigen, die hun plicht vervullen.
