joodse verdediging tegen aantijgingen van pagane en christelijke kant. In de Griekse en Latijnse literatuur van de 3de eeuw v.
C. t’m de 3de eeuw n. C. komt men veelvuldige kritiek op het jodendom tegen, dikwijls in de vorm van anti-joodse versies van het exodusverhaal (Antisemitisme). Daarin worden Mozes en zijn volgelingen voorgesteld als criminelen, cultuurbarbaren en vijanden van goden en mensen (bijv. door Manetho, Lysimachus, Chaeremon, Apion, Tacitus). Joodse apologeten als Artapanos en Aristoboulos reageerden daarop door Mozes als grote cultuurbrenger te presenteren of aan te tonen dat de bijbelse boodschap in harmonie met de Griekse wijsbegeerte is. De twee belangrijkste apologeten zijn de wijsgeer Philo Alexandrinus en de historicus Flavius Josephus (beiden 1ste eeuw n. C.). De eerste schreef een helaas verloren gegane Apologia pro Iudaeis (mogelijk identiek aan zijn Hypothetica waarvan enkele citaten bewaard zijn gebleven); de tweede schreef zijn uitvoerige werk Contra Apionem, waarin niet alleen de anti-joodse laster van Apion maar ook de aantijgingen van vele andere auteurs worden weerlegd. Josephus wil niet alleen de grote ouderdom, en daarmee de superioriteit, van de joodse traditie laten zien, maar daarmee tevens aantonen dat vele culturele verworvenheden der Grieken uiteindelijk een joodse oorsprong hebben.
