Epistemisch geweld is eigen kennis of andermans gebrek aan kennis gebruiken als machtsinstrument om te onderdrukken, uit te buiten en zo meer.
Epistemologie of kennisleer onderzoekt wat kennis voor mensen betekent en wat kennis met mensen doet. Door gebrek aan kennis en vaardigheden op het gebied van spreken, lezen, schrijven en internet raken bevolkingsgroepen gemarginaliseerd.
Hedendaags epistemisch geweld is vooral gebaseerd op ' kennis is macht ’. Machthebbers met kennismonopolies bezitten de mogelijkheid burgers tot slaaf van hun winstgevend producten maken. Bijvoorbeeld tabaksfabrikanten die hun voorkennis over de causale relatie nicotineverslaving en longkanker jarenlang verzwegen. Exxon Mobil wist allang van de relatie fossiele brandstoffen en klimaatopwarming. En recent het AI-industrieel complex dat met behulp van agnotologie de weerstand tegen AI-toepassingen onder burgers en politici probeert te reduceren.
Epistemisch geweld, evenals systemisch geweld valt onder eerste-orde geweld (= pure machtuitoefening op basis van specifieke kennis binnen relevante sociaaleconomische systemen). Voorbeelden uit het verleden laten zien hoe deze geprivilegieerde kennis zich laat reificeren. Daarmee wordt bedoeld dat niet-fysiek geweld van de eerste-orde overgaat in ‘echt’ geweld van de tweede orde. Dit houdt in dat de enigszins abstracte, niet-fysieke vorm van machtsuitoefening incarneert in puur fysieke gewelddadigheid uitgeoefend op individuen behorende tot gediscrimineerde groeperingen (= tweede-orde geweld). Denk daarbij aan het slavernijverleden, lichamelijk en seksueel gendergeweld en bruut politieoptreden op basis van huidskleur of etniciteit.
Hedendaags epistemisch geweld betreft vooral misbruik van digitale en artificiële kennis. In vergelijking met vroeger richt het burgerlijk verzet zich daarom behalve op de lichamelijke consequenties ook op kennis-manipulaties door extreem machtige partijen via sociale media.
