Systemisch geweld is de schade die voortkomt uit de uitoefening van macht, ingebed in sociaaleconomische en politiek-ideologische systemen. Dit type geweld werkt sluipenderwijs en beïnvloedt grote groepen mensen door de structurele en vaak onzichtbare manier waarop macht wordt uitgeoefend.
Diepgewortelde Vooroordelen en Discriminatie
Diepgewortelde vooroordelen binnen jarenlang uitgeoefende politieke systemen leiden tot ingesleten discriminatie op basis van kleur en gender, en tot toegenomen sociaaleconomische ongelijkheid. Voorbeelden hiervan zijn te vinden in verschillende ideologieën, zoals communisme en doorgeschoten kapitalisme. Daarnaast werden de systeemrisico's van Big Tech in eerste instantie nauwelijks erkend.
Vergelijking met Institutioneel en Structureel Geweld
In tegenstelling tot systemisch geweld is institutioneel geweld, zoals seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer, lokaal, zichtbaar, evident en bewijsbaar. Structureel geweld op mesoniveau is ook minder abstract dan systemisch geweld en vindt plaats binnen een omschreven organisatiestructuur. Voorbeelden hiervan zijn misbruik binnen kerkgemeenschappen, slechte behandeling van migranten in de bouwsector, voortdurende discriminatie van gekleurde arrestanten op politiebureaus en mishandeling van dieren binnen de veehouderij.
Sluipende Schade en Machtsuitoefening
Systemisch geweld brengt sluipenderwijs schade toe aan groepen mensen door nauwelijks als zodanig ervaren machtsuitoefening. Tijdens de covid-pandemie werd duidelijk hoe schadelijk het zorgsysteem in de VS voor grote groepen armen was. Ook wereldwijd bleek de machtsverdeling uit balans. De ongelijke distributie van vaccins benadrukte de mondiale ongelijkheid nog verder. Deze pandemie toonde aan hoeveel ingebed geweld voortkomt uit politiek-economische machtsconcentraties.
Langzame Uitputting en Destructie
De langzame uitputting, destructie en opwarming van de aarde maakt duidelijk dat de bestaande orde moet veranderen. De destructieve ongelijkheid tussen mensen, andere dieren en het milieu bestaat al zo lang dat ecologisch geweld of slow violence vaak onopgemerkt blijft. Ecologisch geweld is een bijzondere vorm van systemisch geweld omdat de effecten zich extreem laat openbaren. Het proces verloopt zo traag dat nauwelijks iemand de vaak diffuse gevolgen tijdig onderkent. Voorbeelden zijn ontbossing, radioactieve vervuiling, gronduitputting en uitdroging.
Bewustwording en Verandering
Het bijna abstracte begrip systemisch geweld maakt mensen bewust van het gewelddadige karakter van sommige ideologieën. Dit bewustzijn kan ertoe leiden dat deze diep ingesleten vormen van machts- en geweldsuitoefening binnen samenlevingen ten goede veranderen.
