Vaderlandsch woordenboek

Jacobus Kok (1780)

Gepubliceerd op 31-10-2023

WIRTZ, PAULUS

betekenis & definitie

man van geringe geboorte, uit het steedtje Husum, in Holstein, doch door eigen verdienste tot de hoogste posten in den Krijgsdienst opgeklommen, naa dat hij, in de Zweedsche en Poolsche Oorlogen zich een beroemden naam hadt verworven, ging vervolgens in den dienst der Algemeene Staaten over; welke, in den Jaare 1668, de hooge waardigheid van Veldmaarschalk der Legers van den Staat aan hem opdroegen. In de maand Februarij des gemelden jaars kwam hij in 's Gravenhage, en leide den eed af in handen van Hun Hoogmogenden.

Sedert was hij tegenwoordig bij de voornaamste Krijgsbedrijven, geduurende eenige volgende jaaren; in welke hij zich altoos zeer kloekmoedig, en tot genoegen zijner Meesteren, kweet. Naa het sluiten van den Vrede, tot verrigtinge zijner huislijke zaaken, in den Jaare 1674, eenen keer na Hamburg ondernomen hebbende, zondt hij van daar, aan Hun Hoogmogenden en aan Prinse WILLEM DEN III, eenen brief, in welken hij voor zijnen post bedankte, als voorneemens zijnde, voortaan een stil en amptloos leeven te leiden. Hij overleedt in de gemelde Stad, op den drieëntwintigsten Maart des Jaars 1679. Zijn Lijk wierdt na Amsterdam gevoerd, en op den vierëntwintigsten October, met een groot gevolg, staatelijk ter aarde besteld, in de Oude Kerk, in het zo genaamde Hamburger Koor, in het Noordwestlijk gedeelte van dat gestigt. Zijn Wapen hangt boven de begraafplaats, zijnde gedekt met een grooten blaauwen Zerk, ter hoogte van een voet boven den grond verheven. Op den Zerk leest men, in koperen letteren, dit Opschrift:

Fortuntae et Martis sobores,

Equitumque Magister Wirtzius

Invictus Regibus Hic situs est.

dat is :

Hier ligt een spruit van ‘t Geluk en van den

Oorlog, de Generaal der Ruitery WIRTZ,

die door geene Koningen kon overwonnen worden.

En daar onder: Vivat post funera major!

dat is: Naa zijnen dood leeve hij luisterrijker!

Nog laager: Major ab occasu postquam praeluxit utique.

dat is:

Naa dat hij zijne straalen alomme verspreid heeft,

is hij, bij zijnen ondergang, nog grooter.

Ook leest men het volgende

GRAF-SCHRIFT van den Heer PAUL WIRTZ,

Baron van Omholm, weleer Veldmaarschalk van den Staat.

„ De Veldheer WIRTZ, weleer der Staaten oog en hand

„ De luister roem en schrik van Christen Generaalen

„ Die door zijn Krijgsfortuin stut Vrankrijks Zegepraalen,

„ Wiens arm, in Zweedschen dienst', de Poolen overmant:

„ Legt hier, den Elv’ ten trots, tot Amstels eer begraaven,

„ Dus leeft dien Duitschen Mars, gezien bit Scepterstaven.”

BARTHOLOMEUS ABBA. Rechtsgeleerde.

XXIV van Wijnmaand 1679.

Boven ’t Graf, om hoog tegen den muur, hangt, in een groot Wapenbord, het Geslagtwapen van den Held, benevens zijnen Kling, yzeren Handschoenen, Spooren, enz.

Onder het afbeeldzel van WIRTZ, geplaatst in de prent, door R. DE HOOGE geëtst, verbeeldende zijne lijkstaatsie, leest men het volgende fraaie Opschrift, ’t welk ’s Mans verrigtingen kortelijk vermeldt.

Heroi. Magno.

Paulo. Wirts.

Libero. Dynastae Ornholmensi.

Belgii, Foederati. Archistratego.

Vigilanrissimo. Quem. labor. improbus.

Fortitudo. eximia. prudentia. inconparabilis.

gloria, gestis. suis, coaeva. ubique. fere.

terrarum. per. omnes. Militiae gradus. supra. fortunani. evexere. cum. invitae. huic. terrenae. quieti.

Coelestem. anteponerer.

Communi. fato. obiit.

Aetatis. LXV.

De. Patria, suo. bene. merito.

debitas, grates.

Aere. suo. quas. potuit. persolvit.

Romanus, de. Hooge.

Zie HALMA Toneel, en J. WAGENAAR, Beschrijving van Amsterdam.

< >