HATTEM, EENE Stad in Gelderland, van weinig aanziens, en jongstleeden haarer onvermaardheid ontrukt, door het voorgevallene aldaar, om en in de Maand September des Jaars 1786. Het Steedtje legt digt aan den Yssel, tegenover de Stad Zwolle, digt bij de grensscheiding tusschen Overijssel en Gelderland. Van het aloude zwaare Kasteel, welk de Stad plagt te dekken, vertoonen zich nog eenige overblijfzels.
Hoewel ’t ongelooflijk zou kunnen schijnen, verzekert men, nogthans, dat de Muuren de vervaarlijke dikte van vijfentwintig Voeten zouden gehad hebben. Hertog Karel van Gelderland, die het Slot, door Hertog REINOUT DEN I, IN ’t begin der vijftiende Eeuwe gestigt, ruim honderd jaaren laater merkelijk versterkte en verbeterde, deedt binnen hetzelve een Yzeren Kooi of Kevie plaatzen, in welke misdaadigen wierden opgeslooten. Naar goedvinden kon dezelve om hoog getrokken of nedergelaaten worden. Nog heden vertoont men hier de zwaare Kram, aan welke, volgens de Overlevering, de schrikwekkende Kooi eertijds zou gehangen hebben. Meer dan eens heeft de Stad gevoel gehad van de rampen des Oorlogs, zo in de tijden der Hertogen van Gelderland, als geduurende de Spaansche Beroerten. In den Jaare 1672 wierdt ’er de Bisschop van Munster meester van, met een verlies van zevenhonderd Man.
Een uitvoerig verhaal van ’t voorgevallene, geduurende het jaar 1786, ’t welk eindelijk uitliep op de bemagtiging der Stad, door Troepen van den Staat, behoort niet tot ons Plan. Die lust heeft, kan deswegen te regt geraaken in de fraaie en leezenswaardige Verzameling, getijteld Het Beroerd Nederland. Het getal der Huizen binnen Hattem wordt op nog geen driehonderd geschat. Het Raadhuis, een zeer oud gestigt, heeft eenig aanzien verkreegen, zints de verbeteringen, voor ruim vijftig jaaren, daar aan gemaakt. De Hervormde Kerk, insgelijks een oud gestigt, wordt door twee Predikanten bediend. De Regeering bestaat ’er uit eenen Hoofdschout, en tien Burgemeesters, Schepens en Raaden, met eenen Sekretaris. Het hoofdbedrijf der Ingezeetenen is de Landbouw, nevens het planten en spinnen van Tabak. Langs den Yssel legt eene Weide, Homoet genaamd, een eigendom der Stad, en, naar men wil, door Hertogin ELEONORA AAN HAAr geschonken.
