De term ‘Midden-Oosten’ heeft betrekking op de oostelijkste landen van de bij dit artikel afgebeelde kaart: Iran, Irak, Afghanistan en Arabië. Onder het ‘Nabije Oosten’ vallen de andere geelgekleurde gebieden op de kaart.
Nabije en Midden-Oosten worden wel eens samengevat in de naam ‘de Oriënt’.In de geschiedenis van de wereld heeft de Oriënt een zeer belangrijke rol gespeeld. In de loop der eeuwen vormde dit gebied een brug tussen Azië in het Oosten en Europa en Afrika in het westen. In deze streek bloeiden de culturen van Egypte en Babylonië en de beschavingen van Assyriërs, Hethieten en Hebreeën. Een deel van die beschaving kwam tot ons via Grieken en Romeinen.
De Oriënt is ook de bakermat geweest van drie grote, monotheistische (= slechts één God dienende) wereldgodsdiensten: het Jodendom, het Christendom en de Islam. Bovendien schonk dit gebied Europa een zeer kostbaar goed in de vorm van het alfabet.
In de Oriënt leven op het ogenblik meer dan 95 miljoen mensen, voor het grootste gedeelte Arabieren. Belangrijke talen naast het Arabisch zijn Turks, Perzisch en Hebreeuws; kleinere bevolkingsgroepen spreken Koerdisch, Armeens en (in de Libanon) Frans.
In de 8e eeuw na Christus gingen bijna alle bewoners van de Oriënt over tot de Islam. Mohammedanen vormen op het ogenblik de meerderheid in dit gebied; er zijn echter ook Christenen (vooral in de Libanon, Egypte en Griekenland) en een groeiend aantal Joden (Israël).
Zoals de kaart laat zien is de Oriënt verdeeld in een groot aantal landen. Een groot gedeelte van het gebied bestaat uit woestijn; er zijn slechts weinig vruchtbare streken en voor het merendeel moeten die bevloeid worden om een oogst van enige omvang te kunnen leveren. Naast de woestijn en het bevloeide land bezit de Oriënt weidegronden: het tehuis van de nomaden, die er met hun kudden rondtrekken. In enkele delen van de Oriënt (in Israël, Syrië en Irak) worden moderne landbouwmethoden toegepast; elders wordt nog gewerkt volgens methoden, die duizenden jaren oud zijn.
Een deel van het Nabije Oosten staat bekend als de ‘Vruchtbare Halve Maan’. Het is een sikkelvormige strook, die van de boorden van de Middellandse Zee reikt tot aan de Eufraat en de Tigris. Het grootste gedeelte van deze vruchtbare gordel ligt binnen de grenzen van de Libanon, Syrië en Irak.
Ten noorden en ten oosten van de Vruchtbare Halve Maan liggen twee uitgestrekte landen: Turkije en Iran. Het Arabisch schiereiland wordt voor het grootste gedeelte in beslag genomen door Saoedie-Arabië en Jemen en is voor de rest verdeeld onder vijf kleine staatjes: Aden, Oman, Katar, Bahrein en Koeweit.
Egypte en Assyrië sloten zich in 1958 aaneen tot de Verenigde Arabische Republiek. Enkele jaren geleden viel die unie echter weer uiteen; Egypte bleef echter officieel de naam V.A.R. dragen.
In het Nabije Oosten liggen verscheidene grote steden. De Egyptische hoofdstad Cairo (ongeveer 2 miljoen inwoners) is er de grootste van. Steden met meer dan 500.000 inwoners zijn Teheran, Alexandrië, Istanboel en Bagdad. Ze bezitten weinig industrie, maar zijn wel belangrijke handelscentra.
De grootste rijkdom van de Oriënt vormen de aardolievelden; het grootste gedeelte van de wereldolieproduktie komt uit dit gebied. De belangrijkste olielanden uit de Oriënt zijn Iran, Irak, Koeweit, Saoedie-Arabië, Bahrein en Katar. Lange olieleidingen brengen de ruwe olie van de winplaatsen naar de kust van de Middellandse Zee, waar olietankers gereed liggen om ze naar alle delen van de wereld te brengen. Ook in de Perzische Golf wordt veel olie bijeengebracht.