Sinaasappelen, citroenen, mandarijnen en pompelmoes zijn in de letterlijke zin van het woord ‘familie’ van elkaar. Ze groeien aan bomen, die nauw met elkaar verwant zijn en de vruchten zelf staan bekend onder de verzamelnaam ‘citrusfruit’.
Kenmerkend voor alle citrusvruchten is de dikke schil en de keurige halve schijfjes, waarin de natuur het vruchtvlees heeft verdeeld.De bekendste en geliefdste citrusvrucht is zonder twijfel de sinaasappel, die in alle landen van de wereld met smaak gegeten wordt. Er zijn veel verschillende soorten sinaasappels; sommige zijn bij uitstek geschikt om ‘uit de hand’ gegeten te worden; andere worden bij voorkeur verwerkt tot jam en ‘perssinaasappelen’ zijn ideaal voor het bereiden van sinaasappelsap. Ook de bekende ‘navelsinaasappel’ is een ‘eetvrucht’; ideaal, omdat hij geen pitten heeft. Ook de mandarijn behoort tot de sinaasappelgroep; kenmerkend is de zoete smaak en de gemakkelijke wijze, waarop de schil verwijderd kan worden.
Citroenen en limoenen hebben een zure smaak. Gewoonlijk gebruiken we alleen maar hun sap, dat in grote hoeveelheden verwerkt wordt in allerlei limonades. Grape-fruit (een beter Nederlands woord is ‘pompelmoes’) is eveneens een vrucht, die gegeten wordt. Ze is groter dan een sinaasappel, heeft een ietwat bitterzure smaak en wordt meestal met wat suiker gegeten. Ze heeft haar (Engelse) naam gekregen, omdat ze in trossen groeit net als de druif, die in het Engels ‘grape’ heet. Kumquats tenslotte zijn vruchten, die in ons land minder bekend zijn.
Het is de kleinste soort citrusvrucht, die oorspronkelijk uit het Verre Oosten komt (Japan en China) maar de laatste jaren vooral in de Verenigde Staten erg populair geworden is. Ze wordt met schil en al gegeten. De meeste citrusvruchten stammen trouwens uit Azië. Later verspreidden ze zich over Europa om van daaruit de rest van de wereld te veroveren. Fruitkwekers zijn er in geslaagd kruisingen tussen de verschillende citrusvruchten tot stand te brengen; zo zijn er vruchten, die het midden houden tussen een sinaasappel en een citroen, tussen de limoen en de kumquat en tussen de pompelmoes en de mandarijn.
Citrusvruchten zijn niet alleen lekker maar ook gezond. 200 jaar geleden al ontdekte een Engelse arts, dat zeelieden scheurbuik konden voorkomen door sinaasappel- of citroensap te drinken. Het ‘waarom’ bleef echter jarenlang een geheim; pas veel later ontdekte men, dat citrusvruchten bijzonder rijk zijn aan vitamine C - een stof, die ons lichaam niet missen kan. Een tekort hieraan veroorzaakt scheurbuik.
Vooral in het zuiden van Europa (Italië, Spanje, Griekenland, Joegoslavië) worden veel citrusvruchten verbouwd. In noordelijker streken is dat niet mogelijk, omdat de bomen niet bestand zijn tegen vorst en de vruchten veel zon nodig hebben om te rijpen. Tegenwoordig zijn citrusvruchten het gehele jaar door te krijgen, omdat ze in koelhuizen maandenlang bewaard kunnen worden. Soms worden ze groen geplukt; ze zijn dan langer houdbaar en rijpen tijdens de opslagperiode bij.