Gouden horizon encyclopedie

Dr. B.M. Parker (1959)

Gepubliceerd op 07-10-2024

NOORDPOOL

betekenis & definitie

In tegenstelling tot het Zuidpoolgebied, dat hoofdzakelijk uit land bestaat, is de Noordpool voor het grootste gedeelte samengesteld uit het bevroren water van de Noordelijke Ijszee. Het enige land in dit noordelijkste deel van de wereld wordt gevormd door delen van Europa, Azië en Noord-Amerika, die binnen de poolcirkel vallen en door enkele eilanden, waarvan Groenland het grootste is.

Evenals het Zuidpoolgebied is de Noordpool een weinig vriendelijke streek. De winters zijn er lang en koud; het kwik daalt er op vele plaatsen tot 70° Celsius onder nul. Bovendien zijn de winterdagen donker: in het koude seizoen komt de zon niet of nauwelijks boven de horizon en liggen de grimmige ijsvlakten zwijgend in de duisternis van de poolnacht.

In de zomer daarentegen gaat de zon nooit onder; zelfs in het holst van de nacht schitteren haar stralen op de sneeuwwitte vlakten. Op het land binnen de poolcirkel smelt de meeste sneeuw dan weg en op beschutte plaatsen stijgt de temperatuur soms tot 38°C. Maar de zomers duren te kort om ook de diepere bodemlagen te ontdooien en de warmte is niet voldoende om de dikke ijskorst van de Noordelijke Ijszee te doen smelten. Die zee kan door de scheepvaart dan ook nauwelijks gebruikt worden. Zelfs in de open stukken is het levensgevaarlijk door de enorme schotsen, die er ronddrijven.

Mensen wonen er bijna niet in het hoge noorden. In Noord-Amerika en op Groenland leven de Eskimo’s; in het uiterste noorden van Europa zwerven de Lappen rond met

hun rendierkudden en in het noorden van Azië wonen nog een paar andere poolvolkeren. Ze zijn echter gering in aantal en ze hebben hun eenvoudige levenswijze aangepast aan de barre omstandigheden van het Noord poolgebied. Ze leven van de jacht of van de visserij; ze hoeden hun halfwilde rendierkudden en het grootste gedeelte van het jaar wachten ze op de betrekkelijk warme zomermaanden, waarin ze zich voorbereiden op de afschuwelijk lange en grimmige winters. Ook een klein aantal blanken heeft het aangedurfd zich aan de Noordpool te vestigen. Geholpen door de moderne techniek proberen ze de ongemakken van het klimaat te overwinnen. Deze pioniers hebben zelfs steden gebouwd in het Noordpoolgebied; een ervan is het Noorse Hammerfest.

Slechts een heel klein gedeelte van het land binnen de poolcirkel is met bos bedekt. De rest bestaat uit toendra’s: grote vlakten, die bedekt zijn met gras en rendiermos. Ook het dierenrijk is in het Noordpoolgebied maar magertjes vertegenwoordigd. De ijsbeer is een van de bekendste poolbewoners; andere, grotere dieren zijn de poolvos, de sneeuwuil en de poolhaas.

Heel lang heeft men gedacht, dat de Noordpool voor de mens van geen enkele betekenis was. Tegenwoordig weten we echter, dat de weersomstandigheden aan deze pool ons eigen weer sterk beïnvloeden. Daarom zijn er op het ogenblik verscheidene weerstations gevestigd: bemande of onbemande posten, die onze weerkundigen in staat stellen met grotere zekerheid hun voorspellingen te doen. Het Noordpoolgebied blijkt verder rijk te zijn aan koper, steenkool, olie en ijzererts; ook zijn er sporen van uranium gevonden. Door dat alles is er een kans, dat de bevolking van het gebied in de toekomst zal toenemen.

< >