Gouden horizon encyclopedie

Dr. B.M. Parker (1959)

Gepubliceerd op 07-10-2024

ESKIMO

betekenis & definitie

De noordelijkste stranden van Noord-Amerika en van Groenland worden omspoeld door de ijzige golven van de Noordelijke Ijszee. Het klimaat in dit gebied met zijn lange, bitterkoude winters is voor de mens bijna niet te dragen.

De enigen, die er in geslaagd zijn hier een bestaan te veroveren zijn de Eskimo’s.Leven in een streek, waar niet gezaaid en niet geoogst kan worden en waar de wintertemperatuur tot ver beneden het nulpunt daalt dat is verre van gemakkelijk. De Eskimo’s hebben zich in de loop der jaren echter aangepast aan de ijzige omstandigheden; ze hebben een manier gevonden om zelfs in dit barre, verlaten land in leven te blijven.

Zo bouwen Eskimo’s heel vaak hun huizen uit.... sneeuw. Zulke sneeuwhutten worden ‘iglo’s’ genoemd. Een lange tunnel leidt naar het binnenste van de hut, waar het ondanks de sneeuwwanden behaaglijk warm kan zijn. De vloer van de hut ligt hoger dan de bodem buiten, zodat koude lucht (die zwaarder is dan warme) niet in staat is om door de tunnel naar binnen te dringen.

Eskimo’s bouwen hun iglo’s (of hun huizen van drijfhout en modder) uitsluitend voor de winter. Zij zijn namelijk nomaden, die in de zomermaanden van streek naar streek trekken en zich alleen tijdens de lange poolwinter ergens vestigen. Bij hun tochten maken ze gebruik van hondesleden; de hond is voor de Eskimo zó belangrijk, dat hij het dier uitstekend behandelt en het in de winter zelfs een plaatsje geeft in zijn hut. Het woord ‘Eskimo’ betekent letterlijk ‘eter van rauw vlees’. Rauw vlees is inderdaad het voornaamste voedsel van dit volk. Dat verklaart ook waarom ze gezond kunnen blijven zonder verse groenten en fruit: rauw vlees bevat namelijk voldoende vitaminen om het gebrek aan groenten te kunnen goedmaken.

Bijna alle voedsel van de Eskimo is afkomstig uit zee. Heel lang geleden al leerde dit volk hoe het harpoenen en speren moest maken. Met die wapens maakt het jacht op vis, zeehonden en walvissen. Vooral de zeehond neemt een belangrijke plaats in bij de grondstofvoorziening van de Eskimo. Elk deel van het dier is voor hem van nut. De blaas en de beenderen van het dier worden in zee teruggeworpen, omdat (zo gelooft de Eskimo) de geest van de zeehond hem anders zal achtervolgen.

De rest wordt echter gebruikt. Het vet levert een uitstekende brandstof op; het vlees betekent voedsel, zowel voor de Eskimo als voor zijn hond; de lever is een gezochte lekkernij. Uit de huid worden schoenen gemaakt en pezen voor harpoenen en bogen; ze is ook geschikt om er opbergzakken van te maken en sommige Eskimostammen vervaardigen er zelfs boten van. Walvissen zijn veel moeilijker te vangen dan zeehonden. In sommige gevallen trekt een gehele Eskimostam er op uit om een walvis te overmeesteren. Als dat lukt is de stam de koning te rijk.

Evenals bij de zeehond kunnen alle lichaamsdelen van de walvis gebruikt worden; het vet als snoepgoed voor de kinderen of als brandstof; het vlees als voedsel; de huid als kleding en de beenderen voor duizend-en-een huishoudelijke doeleinden. Andere dieren, waarop de Eskimo jacht maakt, zijn de walrus (voor de huid, de olie en de ivoren tanden), de vos en de ijsbeer (voor hun pels) en het rendier (vlees). Sommige Eskimostammen fokken zelf rendieren; ze leveren melk en kunnen, evenals de hond, voor de slede gespannen worden.

Eskimo’s maken hun sleden meestal van drijfhout en van walvisbeenderen. In sommige gevallen wordt een slede ook wel eens gemaakt van bevroren vis, die in walrushuid genaaid is. In dat geval dient de slede tevens als een voedselvoorraad voor noodgevallen. Eskimo’s maken gebruik van twee typen boten, die beide vervaardigd worden uit huiden. De ‘kajak’ is een eenpersoons vaartuig, dat met een peddel wordt voortbewogen en waarin de roeier zó stevig zit vastgebonden, dat hij er nooit uit kan vallen. In ruwe zee kapseist een kajak soms verscheidene keren achter elkaar.

Met één slag van de peddel weet de Eskimo zijn vaartuig echter weer overeind te brengen. Het andere boottype wordt ‘umiak’ genoemd; het lijkt veel op een gewone roeiboot en kan verscheidene personen vervoeren. De Eskimo’s leven al minstens 2000 jaar in het hoge noorden en voorzover bekend hebben ze nooit geprobeerd hun barre land te verlaten op zoek naar een vriendelijker streek. Hun aantal begint echter af te nemen en veel jongeren doen hun uiterste best om de levensgewoonten van de blanken te imiteren. Een reiziger hoeft zich niet te verbazen als hij in het hoge noorden plotseling twistmuziek hoort in een iglo!

< >