hertog van Bourgondië (1467—77), *10.11.1433 Dijon. ✝ 5.1.1477 bij Nancy; zoon van → Filips de Goede en Isabella van Portugal; huwde 1440 Catharina (✝ 1446), dochter van de Franse koning Karel VII en 1454 zijn nicht Isabella van Bourgondië (✝ 1465), uit welk huwelijk → Maria van Bourgondië werd geboren; zette de centralisatiepolitiek van zijn vader voort, veroverde Gelre, voegde de gewestelijke rekenkamers samen, stelde één rechtbank als hof van appel in (Parlement van Mechelen) en richtte een staand leger op; voerde een anti-Franse politiek: reageerde op een opstand van de Luikenaars (aangezet door de Franse koning Lodewijk xi) met de vernietiging van Dinant (1466), versloeg hen in de slag bij → Brustem (1467). dwong Lodewijk het → Verdrag van Péronne af en nam hem mee om getuige te zijn van de vernietiging van Luik (30.10.1468); huwde 1468 Margaretha van York, zuster van de Engelse koning Eduard iv, met wie hij zich tegen Lodewijk xi had verbonden: veroverde 1473 Lotharingen, waardoor een verbinding tussen zijn Nederlandse en Bourgondische bezittingen ontstond; streefde naar de koningstitel, onderhandelde daarover met keizer Frederik III en beloofde zijn
dochter Maria als bruid voor diens zoon Maximiliaan; maar de voorgenomen kroning te Trier mislukte doordat de keizer in de nacht voor de kroning verdween (1473), daartoe overreed door Lodewijk XI. Deze wist de Lotharingers en Zwitsers, die zich terecht door Karel bedreigd voelden, op zijn hand te krijgen. Toen Karel de Zwitsers aanviel, versloegen zij hem bij Granson en Morat (1476), waarna de Lotharingers in opstand kwamen; bij een poging van Karel om Nancy, hun hoofdstad, te veroveren, sneuvelde hij (1477). Zijn dochter Maria bleef met de gevolgen van zijn overhaaste centralisatiepolitiek zitten. Karel heeft de belangen van zijn onderdanen ondergeschikt gemaakt aan de roem van zijn dynastie en zijn landen uitgeput door zijn voortdurende militaire operaties in de grensgebieden. Zijn belangrijkste binnenlandse hervormingen trof hij na de mislukte onderhandelingen te Trier, nl. de → Ordonnanties van Thionville (1473).
Litt. E.Dürr, Karl der Kühne und der Ursprung des habsburgisch-spanische Imperiums (in: Hist. Zeitschr., 1914): O.Cartellieri. Am Hofe der Herzöge von Burgund (1926); J.Walch. Karel de Stoute (1940); M.Matzenauer. Studien zur Politik Karls des Kühnen bis 1474 (1946); M.Brion, Charles le Téméraire (1947): J.
Calmette, Les grands ducs de Bourgogne (1949); J.A.Nërct, le Téméraire (1952): P.Frédérix. La mort de Charles le Téméraire (1966); J.Bartier. Charles le Téméraire (2e dr., 1970): J.Baerten. Karel de Stoute (in: SH 1970, met Litt.); R.Vaughan. Charles the Bold (1973): A.G.Jongkees, Trier 1473 (in: SII 1973): J.van Herwaarden, Karel de Stoute (in: SH 1975); W.Paravicini, Karl der Kühne (1976); K.Schelle. Karel de Stoute (Ned. vert. 197S).
