(Den Briel). Ned. gemeente in de prov.
Zuid-Holland op het eiland Voorne aan de afgesloten Brielse Maas. De naam Brielle, die mogelijk weide betekent, is ontleend aan Brielles ligging op een lage waterrijke plaats of is ontstaan uit Breeril (= breed water). Kreeg 1280 marktrecht van graaf Floris v; 1330 stadsrechten van de heer van Voorne. Beleefde in de 15c eeuw haar grootste bloei als haven- en handelsstad. Begin 16e eeuw deed de Reformatie er haar intrede. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog door de Watergeuzen ingenomen; op last van Lumcy werden er 19 r.k. geestelijken uit Gorkum ter dood gebracht (→ Gorkumse martelaren).
Van 1585-1616 had Brielle als pandstad krachtens het Ned.-Engelse Verdrag van 1585 een Engelse bezetting. Brielle was in de Republiek ccn van de 12 kleine stemhebbende steden van Holland. Kwam door de verzanding van de Brielse Maas in verval, maar het bleef centrum van de streek.LITT. S.P.Haak. Brielle als vrije en bloeiende handelsstad in de 15e eeuw (1937); D. Wijnbeek. De inneming van Den Briel (1947); J.Been, Hist. gids door Den Briel (5e dr. 1952); C.Wilson. Den Briel 1572 (in: SH. 1972); W.Troost en J.J.Woltjer. Brielle in hervormingstijd (in: BMGN. 1972).
