(Mosa; Fr.: Meuse). rivier in W.-Europa, stroomt door NO.-Frankrijk, O.-België en Z.-Nederland. De loop van de Maas van Luik af is aan sterke veranderingen onderhevig geweest.
De diluviale delta begon bij Luik. Een brede rivier liep tussen het tegenwoordige Luik en Eisden, vanwaar de deltaranden zich westwaarts tot bezuiden Bilsen en oostwaarts tot beoosten Bambaye uitbreidden. Langs beide oevers vormden zich terrassen, waarvan resten over zijn. In N.-Limburg treedt de Maas in het dalingsgebied van N.- en W.-Nederland. In de brede rivierlaagte tussen Brabant en de Veluwe wisselde de loop eveneens herhaaldelijk; tal van oude afgesneden bochten getuigen hiervan en het verloop der prov.grenzen wijst op deze veranderingen. In historische tijd stroomde de Maas voorbij Bokhoven bezuiden Hedikhuizen, Leusden. en volgde van Geertruidenberg af de Oude Maas.
Reeds eind 13e eeuw werd het Maaswater genoodzaakt door de Nieuwe Maas te stromen, daar men de Oude Maas afgedamd had bij Maasdam en Westmaas. In 1883 werd de Maasmond verlegd, zodat de verbinding tussen Maas en Waal verbroken werd. de scheiding van Maas en Waal werd voltooid door een dam, waarin kanaal met schutsluis bij St.Andries, ter plaatse van de vroegere Ilecrenwaardsche Overlaten. Via het gat van Heerewaarden vond tijdens de Middeleeuwen de verbinding van de Maas- met de Rijnscheepvaart plaats. De Maas vormde een verkeersweg waarlangs een belangrijk deel van het economisch leven in het Maasgebied zich ontwikkelde. Belangrijke Maassteden met exportindustrie en transitoverkeer werden o.a. Hooi, Dinant, Namen, Luik.
Maastricht, Roermond en Venlo. Door werken, 1909 voltooid, is de bevaarbaarheid van de Maas in Nederland op het gedeelte Venlo-Mook verbeterd. Sindsdien zijn vele werken tol uitvoering gebracht om het verkeer te water te bevorderen.Litt. F.Rousseau, La Meuse et le pays mosan en Belgique. leur importance historique avant le XIIIe siècle (in: ASAN, 1930); Th.L.M.Thurlings, De Maashandel van Venlo en Roermond in de 16e eeuw (1945); A.Joris. Der Handel der Maasstadte im Mittelalter (in: Hansische Gesch.-BL. 1961): J.I.S.Zonneveld, de gesch. van de
Maas (in: Niederrhein, 1965): E.Roebroeck, Hoe hebben vaart en handel op de Maas zich ontwikkeld vanaf de Middeleeuwen tot eind 18e eeuw (in: Stud, soc. econ. gesch. Limburg, 1970); A.Claassen. Romeinse vondsten in de Limburgse Maasvallei (in: Oude Land van Loon. 1973); J.E.Bogaers. Romeinse militairen aan het Helinium (in: Westerheem, 1974): L.P.Louwe Kooijmans, The Rhine/Mcusc delta (1974); J.F.Nicrmc.yer, Bronnen voor de econ. gesch. van het Beneden-Maas-gebied
(1976).
