Geographisch- historisch woordenboek

Servaas de Bruin, D. Noothoven van Goor (1869)

Gepubliceerd op 29-11-2021

Port-Royal (klooster)

betekenis & definitie

onder dezen naam kent men twee vermaarde Cislerciënser-nonnenkloosters in Frankrijk. Het oudste dier twee kloosters, genaamd Port-Royal des Champs lag bij Chevreuse (dept.

Seine-Oise), ruim 6 uren g. bezuidw. Parijs; belandere, genaamd Port-Royal de Paris, lag in de Bourbestraat der voorstad St.-Jacques te Parijs.De abdij Port-Royal des Champs, op verlangen van koning Filips August gesticht door Odon de Sully, bisschop van Parijs (1204), nam spoedig toe,in bloei; doch met de geestelijke tucht was het er in het laatst der 16e eeuw zoo treurig gesteld, dat eene hervorming dringend noodzakelijk werd in het belang der zedelijkheid. In 1608 had dan ook zoodanige hervorming plaats door moeder Angelica (Marie Angéfique Arnauld, dochter van advocaat Antoine Arnauld en zuster van den beroemden Arnauld), die er den regel van den heiligen Benedictus herstelde in al zijne strengheid. In 1625 was het klooster niet groot genoeg meer, om al de geestelijke zusters te herbergen, zoodat een gedeelte der zusterschap overgebracht werd naar Port-Royal de Paris (zie hierboven).

Sedert 1636 diende het klooster Port-Royal des Champs, toen door de nonnen verlaten, tot verblijfplaats voor godvruchtige en de afzondering zoekende mannen, o. a. Antoine Arnauld en Arnauld d'Andilly (broeders van moeder Angelica), Lemaistre de Saey en twee zijner broeders (neven van moeder Angelica), Nicolle, Lancelot, Lenain de Tillemont. Dikwijls ontvingen zij een bezoek van Pascal. Verscheidene uitmuntende werken zijn dooide geleerden van Port-Royal in het licht gegeven (o. a. eene Kerkelijke Geschiedenis); en onder bet kleine getal leerlingen, die bij hen hunne opleiding ontvingen, ontmoeten wij de namen van Racine, Biguon, Achille de Harlay, enz. Doch daar zij in de twisten van het Jansenismus de partij van Jansenius gekozen hadden, en zich niet aan de veroordeeling van den paus wilden onderwerpen, werden zij in 1656 uit het klooster verdreven. De nonnen, die in 1647 daar teruggekeerd waren, en die onder de leiding van den abt van St.-Cyran, Jean de Vergies de Havranne, insgelijks het Jansenismus omhelsd hadden weigerden standvastig het formulier te onderteekenen, waarbij vijf stellingen van Jansenius werden veroordeeld, zoodat zij, na vele vergeefsche pogingen om haar tot onderwerping te brengen, eindelijk 29 Octob. 1709 door de Politie van Parijs uit het klooster gezet werden, waarop dat gebouw in 1710 gesloopt werd. Benige mannen in het klooster PortRoyal de Paris waren in onderwerping gekomen en bleven dus in dat klooster, dat voortdurend bestond tot 1790, toen het, even als alle andere kloosters, opgeheven werd. Onder de Conventie werd dat gebouw ingericht tot eene gevangenis, die den vrij zonderlingen naam ontving van Porl-libre.

< >