keizer van Mexico, geboren aartshertog van Oostenrijk, geb. 6 Juli 1832 te Schönbrunn, tweede zoon van den oostenrijkschen aartshertog Frans Karel, en broeder van Frans Jozef I, keizer van Oostenrijk, trad op 17 j. leeftijd in werkelijke dienst bij de oostenr. marine, werd vervolgens benoemd tot gouverneur-generaal van het Lombardisch-Venetiaansch koninkrijk, en trad 27 Juli 1857 in den echt met prinses Charlotte van België (zie LEOPOLD). Ten gevolge van den italiaanschen oorlog 1859 uit zijn gouvernement-genl. gestooten, zocht bij met zijne gemalin de afzondering op het kasteel Miramar, totdat hem 3 Oct. 1863 de kroon van Mexico aangeboden werd (zie MEXICO).
Na lang aarzelen liet hij zich door de eerzucht zijner gemalin en door de schoone beloften van Frankrijk overhalen, die kroon aan te nemen (10 April 1864), en 28 Mei 1864 wierp de .Novarra" (het oostenrijksche fregat, dat het nieuwe keizerlijke paar naar Mexico overgebracht had) het anker uit in de haven van Veracrnz, en kort daarna deed M. zijnen intocht in de hoofdstad Mexico. Bij de vele moeilijkheden, waarmede zijne regeering te worstelen had, was niet de geringste, dat hij weldra de geestelijkheid tegenover zich had staan in vijandige houding. Maar meer nog dan dat schaadde hem het noodlottige decreet van 3 Oct. 1865, dat hij, gehoor gevende aan verkeerden raad, onderteekende, en waarbij ieder, die slechts behoorde tot eene gewapende bende welke zich niet aan zijn gezag onderworpen had, in geval van gevangenneming binnen de 24 uren daarna ter dood gebracht zou worden. Onder de duizenden, die als slachtoffers van dit barbaarsche decreet vermoord zijn , behooren de generaals Arteaga en Salazar, wier dood wellicht meer nadeel aan de zaak van M. heeft toegebracht dan een der vele andere fouten van zijn regeerbeleid. Reeds spoedig won de republikeinsche partij, onder de leiding van Juarez, die geruggesteund werd door de Vereenigde Staten, derwijze veld, dat ieder, die niet ziende blind wilde zijn, den val van het keizerrijk Mexico als na ophanden moest voorspellen. Het gevaar was zoo dreigend, dat keizerin Charlotte 15 Juli 1866 scheep ging naar Europa, om met al de overredingskracht, waarmede zij begaafd was, persoonlijk eene poging bij keizer Napoleon te gaan aanwenden, om hulp (en veel hulp) naar Mexico te zenden, ten einde daar den pas gestichten keizerstroon te redden. Hare zending mislukte geheel en ai, en zij werd krankzinnig. Inmiddels namen de zaken in Mexico van dag tot dag eene voor M. ernstiger wending. Juarez, door de Vereenigde Staten van Noord-Amerika hij vernieuwing erkend als wettige president der republiek Mexico, liet niet lang op nieuwe aanvallende bewegingen wachten. De republikeinen rukten op de vesting Queretaro aan, en M., bet kommando over de hoofdstad Mexico opdragende aan een zijner generaals (Marquez), snelde zelf naar het bedreigde Queretaro, waar hij zich met moed en vastberadenheid staande hield tot 15 Mei, toen hij door eenen onwaardigen gunsteling,dien hij met zijne vriendschap vereerd had, verraden, en de vesting in handen van den vijand overgeleverd werd.Die verrader was kolonel MiguelLopez,vroeger plaatskommandant van Chapultepec, vervolgens kolonel van 't kavallerieregement der keizerin, en officier van het Legioen van eer. Gevangen genomen, had M. alle reden het ergste te duchten; de krijgsraad, die 13 Juni over hem gehouden werd, veroordeelde hem ter dood, en 19 Juni 1867 des ochtends om 7 uren werd M. met zijne generaals Miramon en Mejia te Queretaro gefusilleerd. Zij, die Juarez een monster noemen, omdat hij het vonnis van den krijgsraad heeft bekrachtigd, mochten zich eerst wel eens afvragen of Juarez anders heeft kunnen handelen. In de oogen van Europa was M. ja keizer van Mexico, maar in de oogen der Mexicanen was hij slechts een overweldiger, die, met behulp van vreemde bajonnetten, ten koste van stroomen bloeds een troon had willen stichten, daar, waar men noch troon, noch vreemde overheerschers verlangde. Zooveel is intusschen zeker, dat hij, als een doorluchtig slachtoffer van laaghartig verraad gevallen, menschelijkerwijze gesproken een beter lot had verdiend.
