1) de heilige, bekend onder den naam van Cyrillus van Jeruzalem, kerkvader, geb. te Jeruzalem omstr. 315, werd patriarch aldaar in 350. Door de kuiperijen van Acacius, bisschop van Cesarea, werd C. in 357 uit zijne waardigheid ontzet, doch in het begin der regering van Julianus teruggeroepen.
Door keizer Valens op nieuw in ballingschap gezonden, keerde C. eerst na den dood van dien vorst (378) op zijn zetel terug, en bleef toen zijne waardigheid bekleeden tot aan zijnen dood (386). In 381 had hij nog het concilie van Constantinopel bijgewoond. Zijne 23 catechesen bevatten het oudste christelijke volksonderwijs; al zijne werken zijn in druk verschenen, Parijs 1720 en Munchen 1848. Kerkelijke gedenkdag 18 Maart.2) de heilige, bekend onder den naam van Cyrillus van Alexandrié, kerkvader, was de neef en (412) opvolger van Theophilus als patriarch van Alexandrië. Om zijn gezag te handhaven bediende hij zich van de monniken en van het gepeupel: zoo overviel hij de Joden van Alexandrië en was hij de oorzaak, dat de geleerde Hypatia vermoord werd. Met Nestorius, patriarch van Constantinopel, geraakte hij in twist over de twee naturen in Christus; maar op het concilie van Ephesus (431) liet hij zijnen tegenstander veroordeelen, eer nog de Syrische en grieksche bisschoppen waren aangekomen; toen die aangekomen waren, was hunne uitspraak juist tegenovergesteld, want zij veroordeelden C.; doch de twist eindigde met de afzetting van Nestorius. In 444 stierf C. met den eernaam van «Verdediger der Kerk”. Zijne werken gedr. in 7 dln. (Parijs 1638) Kerkelijke gedenkdagen 28 Januarij en 9 Julij.
3) de heilige, bekend onder den naam van Apostel der Slawen, geb. te Thessalonica in de 9e eeuw, werd onder de regering van den byzantijnschen keizer Michael III door den heiligen Ignatius als zendeling naar de Khazaren aan de Caspische Zee gezonden; na dit volk tot het Christendom bekeerd te hebben, ging hij 860 het Evangelie prediken onder de Bulgaren, en doopte hunnen vorst Boris; daarna was hij werkzaam in Moravié en Bohemen. Te Buda stichtte hij eene hoogeschool, werd de uitvinder van een slawisch (Slavonisch) alpbabet, dat naar hem het »Cyrillische letterschrift" genoemd wordt; hij vertaalde verscheidene stukken uit het O. en N. Testament in het Slawisch, en werd eindelijk door den paus naar Rome geroepen, waar hij 14 Febr. 869 stierf. Zijn broeder Methodus, die met hem als zendeling werkzaam was geweest, werd te Rome gewijd tot aartsbisschop van Moravié, en verkreeg in 880 de pauselijke bekrachtiging op de slawische godsdienst. In de grieksche Kerk wordt de nagedachtenis van C. gevierd 14 Februarij.
