of Bourgondié, oude prov. van Frankrijk, vóór 1789, grensde ten O. aan Bresse en Franche-Comté, ten W. aan Bourbonnais en Nivernais, ten N. aan Champagne. B. was ingedeeld in het hertogdom B. en de vier graafschappen Charolais, Mâcon, Auxerre en Bar-sur-Seine.
De hoofdpl. van geheel B. was Dijon. Tegenwoordig is het land van B. verdeeld over de departementen Ain, Haute-Marne, Aube, Saône-Loire, Côte-d’Or en Yonne. De voornaamste steden van B. zijn Auxerre, Autun, Auxonne, Châlons-sur-Saône, Dijon, Mâcon en Bourg; rijk aan Produkten van allerlei aard, is B. vooral vermaard om zijne wijnen (Beaune, Nuits, Mâcon, Tonnerre, enz.).De oude Bourgondiërs (lat. Burgundi of Burgundionesjr. Bourguignons) waren een germaansch volk, dat aanvankelijk de oevers van Weichsel en Oder bewoonde; van daar werden ze waarschijnlijk verdreven door de Gepiden, voerden toen strijd met de Alemannen om de zoutbronnen aan de Saaie, en deden eindelijk omstreeks 407, onder hunnen koning Gundicar (of Gondicaire) met 80,000 man eenen inval in Gallië, en vestigden zich daar tusschen de Aar en de Rhône (in het land der Eduërs, Mandubiërs, Lingonen en Sequanen); omstreeks 411 waren ze daar voor goed gevestigd, en lieten zich al spoedig tot het' ariaansche Christendom bekeeren. Dit oude bourgondische rijk (ook bekend onderden naam van Eerste koningrijk B. ) bleef bestaan tot 534, en had in dat tijdsbestek acht koningen,t. w. eerst Gundicar, toen Gondioc (463), Gondemar I (476), Chilperic (491), Godegisilus (500), Gundebald of Gondaheud (516), Siegmond of Sigismond (524) epGondcmarlI (534). In 431 trachtte Gundicar met 10,000 man den inval van Attila te keeren; zijn ondergang bezingt het Nibelungenlied. Door koning Gundebald werd de Lex Gundebalda uitgevaardigd; zijn opvolger Siegmond werd lot de roomsche Kerk bekeerd. Gondemar II werd 534 verslagen door de Franken, en B. werd bij het fränkische rijk ingelijfd. Onder de Merovingers was B. bij afwisseling onderworpen aan de koningen van Neustrië of van Austrasie, of aan den fränkischen koning, of wel het w’as nagenoeg onafhankelijk onder een eigen bewindvoerder. Karel de Groote stichtte een hertogdom B.,en gaf dat eerst aan zekeren Sanson, die in den slag van Roncevaux sneuvelde, en vervolgens aan zijnen bastaard Hugo. Bij de verbrokkeling van het rijk van Karel den Groote, werd ook B. in verscheidene gedeelten gesplitst ; het vormde toen a) ten noorden een hertogdom B„ zijnde nagenoeg het geheele eigentlijke Bourgondie, dat is het land,gelegen tusschen de Rhône,het Jura-gebergte en den Rijn ; 6) ten zuiden een Tweede koningrijk B.y dat gesplitst werd in twee door het Jura-gebergte gescheidene deelen, die uit dien hoofde genoemd werden Cisjuraansch B. en Transjuraansch B. Toen Rudolf lI Transjnr. B. geërfd had, liet hij zich door Hugo (kleinzoon van Boso, en zoon van Lodewijk den Blinde), derden koning van Cisjur. B., diens rijk afstaan, zoodat de beide rijken vereenigd werden tot één koningrijk Arles (zie ARELAS), dat na den dood van Rudolf III (1032) werd ingelijfd bij het duitsche rijk, hoewel verscheidene gedeelten zich onafhankelijk verklaarden (zooals het graafschap en markiezaat Provence, Dauphiné, Savooije, het paltsgraafschap Bourgondie oT de Franche-Comté, enz.), welke rijkjes echter achtereenvolgend bij Frankrijk werden ingelijfd. Wat betreft het hertogdom IS., eerst Neder-Bourgondië en later Bourgogne genaamd, dit werd hooit leenroerig van het duitsche rijk, in weerwil het paltsgraafschap B., dat de hertogen bezaten, deel uitmaakte van het koningrijk Arles. Van 884 tot 1002 had het hertogdom B. zijne eigen hertogen, waarop het van 1002 tot 1032 aan de kroon getrokken was. Bobert de Oude, zoon van koning Robert, begon toen eene dynastie hertogen van B., welke 1361 uitstierf met hertog Filips, den zoon (uit eerste huwelijk) van Johanna van Boulogne, die hertrouwd was met koning Jan II van Frankrijk. Deze trok nu het hertogdom B. aan de kroon, doch schonk het reeds in 1363 aan zijnen jongsten zoon, Filips den Stoute, die dus het hoofd werd van eene derde dynastie, genaamd het Huis van Valois, welk huis aan B. slechts vier hertogen schonk, namelijk Filips de Stoute 1363, Jan zonder Vrees 1404, Filips de Goede 1419 en Karel de Stoute 1467—77. Laatstgenoemde slechts eene dochter (Maria) nalatende, kwam B.,als mannelijk leen, weder aan de kroon; doch bij haar huwelijk met Maximiliaan van Oostenrijk bragt zij al de overige bezittingen haars vaders mede, namelijk; de hertogdommen Braband , Limburg en Luxemburg, de Franche-Comté, bet paltsgraafschap, de graafschappen Vlaanderen, Henegouwen, Namen, Artois, Holland, Zeeland, het markiezaat Antwerpen, en de heerlijkheid Mechelen. Al deze landen, met nog eenige andere, die door Karel V daaraan toegevoegd werden, vormden nu het Bourgondische district (Cercle de h.), dat 1548 bij het duitsche rijk werd ingelijfd. Doorde unie vanUtrecht werd dit district verminderd met 7 provinciën, welke de Zeven Vereenigde Provinciën vormden, die erkend werden bij den Miinsterschen vrede (1648). De vrede vanNijmegen(1678)gal deFranche-ComtéaanFrankrijk, hetwelk dat landschap reeds veroverd, maar er bij den vrede van Aken weder afstand van gedaan had. Het bourgondische district behoorde aan de spaansche linie van het Huis van Oostenrijk, doch kwam na den spaanschen erfopvolgings-oorlog aan de oostenrijksche linie, die het bezeten heeft tot aan de vredestraktaten van Campo-Formio en Luneville (1801). De Geschiedenis der hertogen van B.uit hel huis van Valois (1364—1477) is beschreven door Barante (13 dln. Parijs 1824). Over de verschillende hertogen van B. zie op hunne namen KAREL, FILIPS, JAS, enz. Zie ook BoimcoNDie (Adolfen Maximiliaan).
