(Emoliste, Emelnes). Verdronken dorp en parochie beoosten → Wijtvliet op → Noord-Beveland.
Als parochie wordt Emelisse het eerst vermeld in 1216. Tot 1310 bezat het kapittel van St.-Pieter te Utrecht hier het patronaatsrecht. In dat jaar ging het over aan de graaf. De tienden echter bleven in handen van het kapittel. De kerk van Emelisse had twee pastoorsplaatsen en later zelfs vier. Binnen deze parochie stond te Noorddijk het nonnenklooster van de → cisterciënzers, Onze Lieve Vrouwekamer, dat was gewijd aan de H.
Maagd en St.-Bernardus. Rond 1300 is het verplaatst naar Waterlooswerve onder → Aagtekerke. In 1261 en 1282 schonk het kapittel van St.-Pieter de tienden van Kampen en Cats aan dit klooster. Emelisse heeft ook een gasthuis gehad met een kapel die aan de H. Maagd was gewijd. De deken en het kapittel van St.-Pieter schonken in 1230 aan dit gasthuis een deel van de tienden van Emelisse.
Het moet gesticht zijn door voorouders van graaf Willem V, die het gasthuis in 1355 in bescherming nam. In 1530-1532 is deze parochie verdwenen.Wapen:
Dit komt voor op de wapenkaart van Smallegange (1696).
In 1938 zijn bij egalisatiewerkzaamheden in de ‘Emelisse-weië’ (gelegen tussen Colijnsplaat, Kats en Kortgene) overblijfselen van het dorp te voorschijn gekomen. Men vond er o.a. een viertal bakstenen sarcofagen. In de vorige eeuw stuitte men in de bodem van een sloot op de keiweg die van Emelisse naar Kortgene liep. Zie ook → Oud Noord-Bevelandpolder.
LITERATUUR
S. Muller Hz., De indeeling van het bisdom. Post, Kerkelijke verhoudingen. Van Empel en Pieters, Zeeland. Jaarverslag 1937/1938 in Archief van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen 1938, VI-IX. De Bruin en Wilderom, Tussenafsluitdammen, 118. Grijpink, Register op de parochiën.
