Ofschoon reeds in 1478 door Pieter → Werrecoren te St.-Maartensdijk een boek werd gedrukt, wordt de boekdrukkunst eerst op het eind van de 16e eeuw in Zeeland algemeen bekend. Van 1580 af tot het begin van de 17e eeuw nog alleen beperkt tot Middelburg, later ook in andere plaatsen.
Dat deze kunst zo laat in Zeeland werd ingevoerd ligt waarschijnlijk toch aan het betrekkelijk geringe culturele leven in die tijd, al zullen later de strenge plakkaten van de Spaansgezinde overheid daar ook mede oorzaak van zijn.De kennis was er wel, gezien de bekende uit Zeeland afkomstige drukkers die elders werkten, zoals te Antwerpen Matthias van der → Goes (1481-1491) en Henric → Peetersen (1539-1549), in Keulen Cornelis van → Zierickzee (1495-1519), in Delft Maurits → Yemantssoen (1477-1487) en in Haarlem Jacob → Bellaert (1483-1486).
De 17e eeuw en daarvan vooral nog de eerste helft, is het belangrijkste geweest voor de Zeeuwse typografie. In Middelburg werden na de alteratie in 1574 verscheidene pogingen ondernomen om een drukker aan te trekken, wat uiteindelijk lukte met de komst van Richard → Schilders in 1579. Kort daarop vestigden zich daar ook vele anderen, van wie enkelen een groot bedrijf weten op te bouwen (Rich. → Schilders, Simon → Moulert en Adriaen vande→ Vivere). In 1590 zijn er al zoveel dat een gilde wordt opgericht dat echter maar korte tijd bleef bestaan. In 1620 wordt het heropgericht en van die tijd af tot de opheffing in het begin van de 19e eeuw telde het 217 leden (niet alle drukkers en boekverkopers waren - zeker in het begin -lid van het gilde). De belangrijke rol die Middelburg ongetwijfeld heeft gespeeld in de geschiedenis van de boekdrukkunst in de 17e eeuw, is door het verloren gaan van de archieven slechts ten dele bekend.
In Vlissingen wordt kort na 1600 (1606 ? ) een drukkerij gevestigd door Maarten Abrahamsz. van der Nolck. Een werkelijk bloeiende drukkersnijverheid heeft men daar niet gehad, evenmin als in Zierikzee, waar omstreeks 1613 Hans van der → Hellen begint te drukken. Christoffel Speckaert drukt omstreeks 1636 in Tholen. In Goes wordt de vestiging van een boekhandel en drukkerij aanvankelijk sterk belemmerd door de overheid. Pas in 1654 wordt aan Jacques → Fierens uit Middelburg toestemming gegeven om daar een boekhandel annex drukkerij te beginnen. De andere plaatsen in Zeeland volgen nog later (Hulst 1662, Sluis 1673).
Wat aan Zeeuwse drukken uit de 16e en 17e eeuw bekend is, is zowel typografisch als naar inhoud middelmatig. Met misschien een uitzondering voor de pers van Jan Pietersz. van de→ Venneen Jan → Goedaert. Naast vele werken op theologisch en natuurwetenschappelijk gebied verschijnen maar weinig letterkundige werken van enige importantie.
Tot het eind van de 18e eeuw en zelfs nog later drukt men grote aantallen pamfletten en theologische tractaten. De betrokkenheid van de Zeeuwen bij godsdienstige en politieke geschillen is daaraan goed te merken.
LITERATUUR
J(acob), Zeeuwsche boekdrukkers, 463. Meeriens, Letterkundig leven, 46-47;481-421. Briels, Zuid-Nederlandse boekdrukkers, 111-121. Altorffer, Over de invoering der boekdrukkunst.
